îrada wî, bêhukm e. Xalisiya niyeta wî, tu fayîdeyekê nadê. Xasma bidu aliyê menfî û neçê yê zeîf ve, ji bo quwweta cereyana derva, dibealetekî bêaqil.   Ew cereyana dinê ya çê û muspet jî, di daxîl de, dikeve dilqekî muwafiqû munasib. Wek terîfa îsim, 

دَلّ عَلَى مَعْنًى فِي نَفْسِهِ

e.   Hereketa wî, bi wî ye, bi serê xwe ye. Di talî de, li xarîc dinêre. Jiber ku lazimê mezheb, ne mezheb e, belkê ne mesûl e. Bi taybetî ger bidu aliyan ve, quwweta xwe bide aliyê muspet û zeîf a cereyana xarîc,dikare ji xwe re bike aletekî bêşuûr.   Gotin ku:   - Qey tu bêdîntiyê nabînî, her der daye pêşiya xwe. Lazim e ku merivli ser navê dîn derkeve meydanê.   Min got:   - Belê lazim e. Lêbelê bi şertekî qetî ku gere sebeb û muharrîkêhereketê, eşqa Îslamê û xîreta dînî be. Ger sebeb yan jî saîq, siyasetvanîyan jî terefdarî be, tehlîke û xeter e. Ger yê ewil, xeta bike jî, belkîbête efûkirin. Lêbelê yê duduyan, îsabet jî bike, mesûl e.   Hate gotin:   - Emê çawa fêm bikin?   Min got:   - Kî hevalsiyasetê xwe yê fasiq, bi sedem hin sûîzanên xwe li muxalifê xweyê dîndar tercih bike, sedem û saîqê wî, siyasetvanî ye. Û him ew kesê ku dînêku malê muqeddesê umûmî ye, bi zîhniyeta înhîsarê, bixwaze ku bêtir xasêheval-bend û hevmeslegên xwe, bide nîşandanê û di exlebê însanan de, ji bodîn, mêyla eleyhtariyê, hişyar bike û dîn li ber çavan reş bike û ji qîmetê debixe, saîq û muherrîkê wî, terefdarî ye.   Mesela du meriv li hevdu dixin, şer dikin. Yek ji wan, gava ku bibînedê zeîf bikeve, lazime ku wê Qur’ana di destê xwe de, dirêjî destekîhêzdar û qewî bike û wihareng alîkariyê, jê bixwaze. Da ku bi tevîQur’anê, nekeve nav herî û çamûrê. Û her wiha hezî û hur-meta xwe,ji Qur’anê re nîşan bide û ji Qur’anê, ji ber ku Qur’an e, hez bike. GerQur’anê li hemberî yê hêzdar, bike mertal, di bedel celba hîs û ta-marahîmayetê, hêrs û hîddeta wî, celb û kaşê ser xwe, dike. Gava Qur’anê ji