PENCERA SIYÊ

لَوْ كَانَ فٖيهِمَٓا اٰلِهَةٌ اِلَّا اللّٰهُ لَفَسَدَتَا ۞

 كُلُّ شَىْءٍ هَالِكٌ اِلَّا وَجْهَهُ لَهُ الْحُكْمُ وَ اِلَيْهِ تُرْجَعُونَ

   Ev pencera, ya hemî axiftvana yê sazandiyê li ser asanbûn û nûbûyînê yê da ye; û ji ciyandina Xwedayê bivêk hebûnê ra şoşa wane. Emê vexistina vê ya, bal mezinê nivîsîkên hozanayî wekî, Şerhul Mewaqif û Şerhul Meqasidê va bispêrin. Sade, tirêjnekî diduyê, ji rêjeya Qur’anê da û ji vê pencereyê da, bal rewanê va hatineyeyî, em ê rava bidin. Wiha ku:

   Xwasteka dawerî û fermandariyê, dijber hilnedane û nîvkariyê avêtine û têgeranî rakirine. Ji  bo wê ye ku, di gundeki biçûk da du keya hebin, hêsan û rêzana gund hildişînin. Di goşekî da du gerînkar û di parêzgehekî da du parêzkar hebin tevlihev dikin. Di kişwerekî da du padîşah hebin, ji têkilanekî bagerîn ra pêwendetiyê didin.

   Êdî ku nimûnekî biçûk û sîyekî qelsî sîya dawerî û fermandariyê, di merivên ahesteyê neçarê alîkirinê da wiha dijmin û dijber û têkilana hevalan hilnede, gelo daweriya di rewşa padîşahiya serbest û fermandariya di cêrga Xwedatiyê da di karînkarekî bê bergeh da çerre ew qanûna randina têkilanî, di awakî çerre hîmdar da daweriya xwe pêktîneyeyî bipîve. Divêk ew e, daxwaza timî û biraktirî Xwedatî û Xwedaniyê yektî û yektî be. Ji vêya ra radarekî xuyak û guwahîkî birrak dûzana balatir û rêzana zîbatira di cîhanê dayiye. Ji baskê mêşê da bigire, bal qendîlê asîmana va rêzanekî were heye ku, hiş li hemberê wê da ji gêjanî û rindandina xwe da subhanelah, maşaelah, barekellah dibêje, kunde dibe. Eger bi hindî hûrçikê va ji nîvekar ra cî hebûya û têkilana wê hebûya, bi ravakirina ayata xweşika  

لَوْ كَانَ فٖيهِمَٓا اٰلِهَةٌ اِلَّا اللّٰهُ لَفَسَدَتَا

 yê va rêzanê hilbişya û rewşanê veguherya, rêçanî û hilşaniyê bixuyana. Tewş eve ku, bi ravandina ayeta:

فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَرٰى مِنْ فُطُورٍ ۞

ثُمَّ ارْجِعِ الْبَصَرَ كَرَّتَيْنِ يَنْقَلِبْ اِلَيْكَ الْبَصَرُ خَاسِئًا وَ هُوَ حَسٖيرٌ

nî va û bi vê gotinê va nêrîna meriva, ji bo gerrana li kêmasiyê ra çi hinde bilipite; di tu cîkî da kêmasiyê nabîne. Westiyayî bal xaniyê xwe yî çavî va tê; ji hişê rexnekarî wî şandiyî ra bibêje: “Ez bê hude westiyam, kêmasî tune ye.”