ji nîvbendîkî mezin ra rê vedike, ew distûra wê felsefa nîvbendalûz û şaşitîpîşeyî li kû ye? Ronakên kiriyêd huwîdekarên bala wuha têkil bikin, keriyên da xwarê wekî mayeyîkan û xuristîkan ewê çawan têkil bikinê yê tu dikarî bipîvî. 

   Numûna Çaran: Ji distûrê pêxembertiyê yî huwîdedarane yê da, distûra huwîdeyî ya sade bingeha ku bi raza 

وَ اِنْ مِنْ شَىْءٍ اِلَّا يُسَبِّحُ بِحَمْدِهٖ

   yê va her tiştekî û her jiyandarekî çirîka wî û huwîdeya wî ya ji wî bi xwe ra yek be, çirîkên wî yê ji Hostayê wî ra dizvire û huwîdeyên wî yê li afirîdê wî dinêre yê hezar in. Her tiştekî hetta meywekî, bi hindê meywên darekî va huwîdeyên wî û çirîkên wî hene yê ew distûra li kû ye? Hoydeyê sosikê bê huwide yê felsefê yê ku dibêje, ‘Çirîka her jiyandarekî li wî dinêre yan jî, li karên wî dizivire” ku mînanê ku bi darekî wekî çiyakî gir va meywek û çirîkekî wekî xerdelkê yê, pêva darda dikeyê di nav beyhudetîkî pirr bê divêk da dibîne, distûrên wî li kû ne? Ev bingeha di Bingeha Deha ya Gotina Deha da bi awakî va hatiye ravedayînê, ji wî yekî da me kurt birî.

   Êdî tu dîkarî li van çar nimûna, hezaran nimûneyê bipîvî. Me, di nîvîsokekî bi navê Çirûskan da bal hinkî wan va awir daye.

   Êdî ji van hîmêd rizî ya yê û ji çirîkên pûçê felsefeyê da ye ku ji huwîdekarên îslamê da hozanêd wekî ‘Lawê Sîna û Farabî’ bi pertewa wî ya çehrekî yê xapîyane û bi wê rêçikê va xapîyane û ketine wê rêçikê. Ji wê yekê da meger cêrga bawerkarekî derîneyî karîne qezenç bikin. Hetta Radazekî Îslamî yê wekî Pîşwarê Xezalî wê cêrgeyê jî nedaye wana. Hem pîşwarên kenargîrayê ji zanayêd deryakî yê axiftgiran bi sosika wî ya çehrekî va xapîyane, ji dil di wê rêçikê gerîyane hişê dawer girtine, ji wê yekê da meger bal cêrga bawerkerekî gewende yê nûpîşe va karîne qezenç bikin. Hem ji xweşbêjên Îslamê yê navdarên wekî ‘Bavê Alayê Me’erî’ yê naskirî yê bi bedbîniyê û ‘Umerê Xeyyam’ ê rewşkiriyê bi girîna sêwiyane yê, bi pêwenda ku bi kêfa wê rêçikê ya ku nefsa kotî yê dimalîne yê va kêfdarbûne yê va ji merifên xwedanê bingeh û bala yê da şimaqekî piçûkandin û gawirandinê yê xwarîne û sîleyên perwerandinê yê azirankarane yê girtine kû, ‘Hûn nebaş tevdigerin û dikevin zindîqiyê û zindîqan digêhejînin’ gotine. Hem ji hîmên rizî yê felsefê da ye ku ‘Ez’ di xwe bi xwe da wekî hewayê bingehekî wî yê qels heye.