Ayîsana Yekê: Agahandinê wê yê veşarkî ye. Sê teyîsanê vê ayîsanê hene.

   Teyîsana Yekê: Agahandinê wê yê veşarkiyê di warê dema borî da ye. Erê, Qur’an huwîdedar, zimanê merfekî bi yekbendê va nexwendî û bawerge va ji dema Adem da bal çaxa bextiyariyê va tewşên hêjayî û bûyîkên hêjadarê pêxemberayê, di awakî were da dibêje ku, dibin rastandina nivîskên wekî Tewrat û Încîlê da bi pirr hêz û rastiyê va agah dide. Di nuxtên ku nivîskên borîn, tê da yekbendî kirine yê da hevwarî kiriye; di kolanêd ku têda du bendî kirine yê da rastkirane, bingeha bûyîkê dipejirîne. Divêk ew e ku, nêrîna Qur’anêya veşarbîn, di ser wan hemî nivîskên borîda, tewşên boriyê dibîne ku, di pirsikên yekware da rastandane, wan dipaqijîne û di pirsikên du ware da rastkirane, ji wan ra dibe pejirbend. Tewş ev e ku, agahandinê Qur’anêyê di warê bûyîk û tewşên borî da yê, karekî hoşane nîne ku, bi hiş va were agihandinê, belkî hildana payîdarê li ser bihîstinê ye. Hildan jî, ji merfên xudanê xwendin û nivîsandinê ra arinzandî ye. Bi yekwariya dost û dijmina va ji merfekî bê xwendin û bê nivîsandinê bibawerîkê va nasandî, bi bernava nexwendiyê va rewşandiyê ra tê xwarê. Hem wan tewşên borî, di rewşekî were da diagihîne ku, wan hemî tewşan, mînanî ku dibîneyê, jê diaxêve. Lewra, rewan û girêka jiyana bûyîkekî dirêj digire, ji daxwaza xwe ra dike pêşîk. Divêk ew e ku, duba û dubaçên di Qur’anê da yî rava didin ku, merûyê van duba û dubaça rava dideyî, hemî dema boriyî, bi hemî tewşên wê va dibîne; lewra gotinekî dubadar û pîşekokê dubaçedarê merfekî, di fennekî da yan di pîşekî da a rêzaniya wî û zanetî û xoy zaniya wî ravadide; mînanî wî yekî, duba û rewanêd bûyîkên di Qur’anê da boriyeyê, ravadidin ku, gotiyanê wana, hemî bûyîkan çember kiriye û dibîne; - gotin dirust be - bi zanetîkî di ser ‘adetê ra yî va agah dide.

   Teyîsana Diduya: Agahandinê wî yê veşarkiyê di warê dema hatiyê da ye. Ev keriyê agahandina, pirr cureyê wê hene. Keriyê yeka, arizî ye. Keriyekî, ji merfên xudanê pişkifan û rewşeniyê ra arizandî ye. Bi nimûneyê va, Muhyîddînê ‘Erebî, di sûreyê 

الٓمٓ ۞ غُلِبَتِ الرُّومُ

  yê da gelek pirr agahandinê veşarkî yê dîtiye. Îmamê Rebbanî, bi tîpên birrandî yê di serê sûretandayê va awir û salixên pirr tevgerên veşarkî yê dîtiye; û bi vî awayî va ji bona zanayên hindir ra Qur’an seraser ji cureyê agahandinê veşarkiyê ye. Emê jî, bal kerîkî wê yê ji hemiyan ra yê va awir bidin. Ê vêya jî, gelek pirr cêrgên wê hene. Emê sade ji cêrgekî da biaxivin.