zemîn û asîman tên hêrsê û bi vê awirê va dibêje ku: “Ji Xwedakî ku zemîn û asîman wekî du eskerên olamkar, li fermana Wî di nêriniyê ra serkêşî nayê kirinê û gerekî neyê kirin.” Azirandinekî bêter dide. Êdî bûyîkekî giştaniyê wêkî tofanê bi hemî çirêkên wê û bingehêd wê va di çend tomikêkî da di rewşekî kurt û ahistegir û zibayî û kin da rava dike. Çilkên dinê yê vê deryayê li vê çilkê bipîve. Niha li cûra ku bi pencera axiftekan va rava dideyê binêre:
Bi nimûne ya va: Li axiftika
كَالْعُرْجُونِ الْقَدٖيمِ
yê ya di
وَالْقَمَرَ قَدَّرْنَاهُ مَنَازِلَ حَتّٰى عَادَ كَالْعُرْجُونِ الْقَدٖيمِ
yê da yê binêre, curekî çi nazik rava dide. Wuha ku: Qonaxekî heyvê heye ku, çembera stêrkên perwînê ye. Hîvê, di çaxa ziraviyê da di mînayîne çiqilekî sipî yê kevn ê xurma. Bi vê mînandinê va ji çavê xiyalkiyê bihîsteker ra rava dide ku, li pişt perda asîmanê ya hêşîn da goya darekî heye, çiqilekî wî yê sipî yê tûjikê ronak perdeyê qelişandiye; serê xwe derxistiye. Perwîn, mînanî goşîkî wê çiqilê ye û stêrkên dinê yê, yek meyweyê ronakî wê dara afirîkî ya dizêyîne; bi wê yekê va di nêrîna deştrûniştên ku çara jiyana wan hêjatir dara xurmeyê yeyan da curekî çi hêja û nazikê balayî dide ku, noşîna te hebe tu yê bizanî.
Bi nimûneyê va, mînanî ku di dawiya Gotina Nozdeha da hatiye ravekirinê; axifteka, (
تَجْرٖى
) yê ya di (
وَ الشَّمْسُ تَجْرٖى لِمُسْتَقَرٍّ لَهَا
) yê da ji curekî wuha bala ra pencereyê vedike. Wuha ku: Bi axifteya (
تَجْرٖى
) va dibê, bi gotina ku “Roj digere” yê va tevgerên dizgûnê karîna Xwedê yên di gerana zivistan û havînê û şev û royê da yî di bir tîne; bi wê va mezinaya Xwedayê çêkdar dide zanînê û bal nivîsarên Xwedê yê ku rûpelên wan demgahan da bi qelema karînê va nivîsiye va nêrînê dizivirîne û huwîdeyê Xwedayê Afirandî eşkera dike.
وَ جَعَلَ الشَّمْسَ سِرَاجًا
Dibê, bi dagotina (lamba) yê va ji curekî wuha ra pencereyê vedike ku, ev cîhana, serakî ye û tiştên di navê da jî, sosik û xurek û divêkên ku ji merfa û canberan ra hatine amedekirinê ne û roj jî, mûmdarekî olamkar e, bi bîranîna wê yekê va çagirîniya Çêkdar û qenciya Aferîdekar dide zanînê ji yekandinê ra rêdarekî rava dike ku, roja ku nîvkaran, peresteyê hêjatir û ronaktir guman dikinêyê lambekî olamkara û afirandîkî hişkdar e.
zemîn û asîman tên hêrsê û bi vê awirê va dibêje ku: “Ji Xwedakî ku zemîn û asîman wekî du eskerên olamkar, li fermana Wî di nêriniyê ra serkêşî nayê kirinê û gerekî neyê kirin.” Azirandinekî bêter dide. Êdî bûyîkekî giştaniyê wêkî tofanê bi hemî çirêkên wê û bingehêd wê va di çend tomikêkî da di rewşekî kurt û ahistegir û zibayî û kin da rava dike. Çilkên dinê yê vê deryayê li vê çilkê bipîve. Niha li cûra ku bi pencera axiftekan va rava dideyê binêre:
Bi nimûne ya va: Li axiftika
كَالْعُرْجُونِ الْقَدٖيمِ
yê ya di
وَالْقَمَرَ قَدَّرْنَاهُ مَنَازِلَ حَتّٰى عَادَ كَالْعُرْجُونِ الْقَدٖيمِ
yê da yê binêre, curekî çi nazik rava dide. Wuha ku: Qonaxekî heyvê heye ku, çembera stêrkên perwînê ye. Hîvê, di çaxa ziraviyê da di mînayîne çiqilekî sipî yê kevn ê xurma. Bi vê mînandinê va ji çavê xiyalkiyê bihîsteker ra rava dide ku, li pişt perda asîmanê ya hêşîn da goya darekî heye, çiqilekî wî yê sipî yê tûjikê ronak perdeyê qelişandiye; serê xwe derxistiye. Perwîn, mînanî goşîkî wê çiqilê ye û stêrkên dinê yê, yek meyweyê ronakî wê dara afirîkî ya dizêyîne; bi wê yekê va di nêrîna deştrûniştên ku çara jiyana wan hêjatir dara xurmeyê yeyan da curekî çi hêja û nazikê balayî dide ku, noşîna te hebe tu yê bizanî.
Bi nimûneyê va, mînanî ku di dawiya Gotina Nozdeha da hatiye ravekirinê; axifteka, (
تَجْرٖى
) yê ya di (
وَ الشَّمْسُ تَجْرٖى لِمُسْتَقَرٍّ لَهَا
) yê da ji curekî wuha bala ra pencereyê vedike. Wuha ku: Bi axifteya (
تَجْرٖى
) va dibê, bi gotina ku “Roj digere” yê va tevgerên dizgûnê karîna Xwedê yên di gerana zivistan û havînê û şev û royê da yî di bir tîne; bi wê va mezinaya Xwedayê çêkdar dide zanînê û bal nivîsarên Xwedê yê ku rûpelên wan demgahan da bi qelema karînê va nivîsiye va nêrînê dizivirîne û huwîdeyê Xwedayê Afirandî eşkera dike.
وَ جَعَلَ الشَّمْسَ سِرَاجًا
Dibê, bi dagotina (lamba) yê va ji curekî wuha ra pencereyê vedike ku, ev cîhana, serakî ye û tiştên di navê da jî, sosik û xurek û divêkên ku ji merfa û canberan ra hatine amedekirinê ne û roj jî, mûmdarekî olamkar e, bi bîranîna wê yekê va çagirîniya Çêkdar û qenciya Aferîdekar dide zanînê ji yekandinê ra rêdarekî rava dike ku, roja ku nîvkaran, peresteyê hêjatir û ronaktir guman dikinêyê lambekî olamkara û afirandîkî hişkdar e.