ewanê vê gotinê bi bend va bikirana û ji derewandinekî pirr bêtir ra û ji peramuşandina doza Pêxember ra erîşê rava bidana. Tewş ev e ku, di warê vê bûyîkê da çîrok û dîrokê ji gawirên hevwarê wê bûyîkê da di warê nebûyîna wê da tu tiştekî hilnadane. Sade mînanê gotina ayeta

وَ يَقُولُوا سِحْرٌ مُسْتَمِرٌّ

yî, yê ku bi dîrokê va hildayî ev e ku, gawirên ku wê bûyîkê dîtiyan gotine, “Cazutî ye” û ji me ra “Cazutî yê rava da. Eger karwan û gerohên li kenarên dinê da dîtibin, rast e. Yan na, ji me ra cazutî yê kiriye,” yê gotine. Paşêka, serê sibê karwanêd ji Yemenê û ji aliyên dinê da hatiyan gotin ku, “Me bûyîkekî wuha dît.” Paşê gawiran, di warê Pêxemberê anora cîhanê yê da (haşa) yê ji wî, gotin ku, “Cazutiya sêwiyê Ebû Talîb, li asîmanê jî, teisîr kir.”

   NUXTA DIDUYAN: Mînanê Se dê Teftazanî, pirê hozanêd mezin gotine ku, “Qelişana heyvê, wekî avkişana ji tiliyên wî, ji hemî ordîkê ra avdayîna wî û ji cihêbûna Pêxember da girîna sitûna hişka ku gava axiftîkê dixwenda, xwe balê va disiparta yê û bihîstina hemî civatê yê, pêy bi pê ye. Dibê, ji cêrgekî da bal cêrgekî va civatikî werre pirr hildaye ku, ji derewê ra yekbendiya wan, tişta nebûyî ye. Mînanê hezar salê berê derketina stêrkekî pûçikberê navdarê wekî (Hale) yê gotina pêderpêye û mînanê hebûna adeya (Serendîbê) ya me nedîtî yê, bi piranî va hebûna wî birak e;” gotine. Êdî, di pirsikên wuha pirr birak û dîtî yê da çêkirina bedgumaniyan bêhişî ye. Sade tişta nebûyî nebe, bes e. Tewş ev e ku, qelişana heyvê wekî çiyakî bi volkanekî va qelişiya yê çêdibe.

   NUXTA SISÊYAN: Ahestegir ji bo ciyandina doza pêxemberiyê ra ji bo serwextkirina korandin e. Ji bo zorandinê nîne. Wekê werre ye: Ji bo bihîstekirên doza pêxemberê ra di cêrgekî serwext bike yê da ahestgirê ravedayîn divê. Ji  kenarêd mayîn ra ravedayîn û yan jî, di cêrga zorandinê da li ber çavê da eşkerakirinê, ji huwîde yê Xweda yê Huwîdedarê Mezinkar ra dijdar e. Çawa ku ji raza zorfermandinê ra jî, dijber e. Lewra raza zorfermandinê ji hişî ra derî vekirinê, daxwazî yê, ji dest danegirtinê yê dixwaze. Eger Xwedayê Huwîdedar li gorî hewesa feylesûfan da qelişana heyvê, ji bo ravedayîna ji hemî cîhanê ra seetekî- duduya werre bihêşta û di hemî dîrokên merfa da bibûriya wê çaxê, wekî bûyîkên asîmanê yê mayîn, yan jî, doza pêxemberî yê ra rêdar û ji şandiniya Ehmedê (x.g.l.) ra arizîtiya wî nedima.