mezhebi uzunca bir süre iç siyaset malzemesi olarak kullanılmıştır. İstersen tarihe bir göz gezdir de bak, zalim Neron ve emsalinin kılıçlarıyla dökülen mazlum insanların kanlarıyla nasıl kıpkızıl bir hale geldiğini gör! Sonra kulağını tarihe ver de dinle, beş yüz sene boyunca akılları hayret ve dehşet içinde bırakan Engizisyon cemiyetinin işlediği zulüm ve vahşetin tazyikleri arasından yükselen mazlumların iniltilerini, feryatlarını ve lanetlerini işiteceksin.
Benim nazarımda, sözkonusu o vahşi cemiyet henüz ölmemiştir. Belki medeniyet suretinde tenasuh ederek ve siyasetin hilelerine sarılarak medeniyet suretinde günümüze kadar gelmiştir. Avrupalıların, Hristiyan olmayanlara karşı olan tutum ve davranışları bunun delilidir.
Sonra Fransa tarihine bak; kendi mezhepleri arasındaki ihtilafın ortaya çıkardığı karışıklıklar nasıl da fakir halk yığınlarını dehşete düşürerek dört yüz yıl boyunca mazlumlar üzerindeki karanlıklı inkılâpları sürdürmüştür, gör. Bütün bunların içinde aklın almadığı en önemli husus, Katolik mezhebi yoluyla siyasetin havas tabakasının eline geçerek fakirlerin mahvına ve fikir ve düşünce ehlinin de ezilmesine sebep olmasıdır. İşte bu tutum ve davranışlar sonuç olarak, fakirlik ve zaruret içinde olan halkın ve keza filozofların kalblerinin derinliklerinde, kendilerini kargaşaya ve badirelere sürükleyen Katolik mezhebine ve müstebidlere karşı intikam duygusunu uyandırmış oldu. Ancak bütün bunlarla birlikte halk, dinini bırakıp da bu mezhebe saldırmadı. Buna karşılık Protestanlığa sığınıp ona dayandılar. Bununla beraber ve binlerce filozofun hücumuna rağmen Katolik mezhebi Paris’te halen resmî bir mezhep olarak devam etmektedir.
Heyhat! Biz fakirler topluluğunun hayatı olan İslâmiyet nasıl o mezheple kıyas edilebilir. Hiç şüphesiz, İslâmiyetle onun arasında yerle gök arasındaki mesafe kadar uzun bir mesafe ve çok büyük farklılıklar vardır. Bu farklılıkların bir kısmını Hutbe-i Şamiye’de ayrıntılı biçimde yazmışım. Bunların en açık ve belirgin olanı şudur ki; çok az istisnalar dışında İslâmiyet, müslümanlar arasında düşmanlık sebebi olmamıştır. Düşmanlık, sadece kendilerine saldıranlarla aralarında geçmiştir. İslâmiyet, Katolik mezhebinin aksine, bazı istisnalar dışında ehl-i İslâm arasında siyasî oyun ve entrikalara alet olmamıştır. Dolayısıyla bizde hiçbir mazlumun bu gerçek hisse karşı itiraz etmeye hakkı yoktur. Çünkü İslâmiyetin, fakirlerin sığınağı ve mazlumların melcei olması alışılagelmiş bir hakikattir. Kur’an’ı âlemlere rahmet olarak indiren Allah’a yemin olsun ki, zekatın farz ve faizin haram olması hakikatı, İslâmın fakirlerin koruyucusu ve yoksulların sığınağı olduğunun en iyi delilidir. Halbuki şurası bir gerçektir ki, Katolik mezhebi fakirlerin ve yoksulların karşısında daima zalimlerin kalesi olmuştur.
