Fenlerin casus gibi tedkikatiyle ve hadsiz tecrübelerle sabit olmuş ki, kâinatın nizamında galib-i mutlak ve maksud-u bizzat ve Sâni-i Zülcelâlin hakiki maksadları, hayır ve hüsün ve güzellik ve mükemmeliyettir. Çünkü kâinata ait fenlerden her bir fen, külli kaideleriyle bahsettiği nev’ ve taifede öyle bir intizam ve mükemmeliyet gösteriyor ki, ondan daha mükemmel akıl bulamıyor. Meselâ: Tıbba ait teşrih-i beden-i insanî fenni ve kozmoğrafyaya tabi manzume-i şemsiye fenni; nebatat ve hayvanata ait fenler gibi bütün fenlerin her birisi, külli kaideleriyle, o bahsettiği kısımda Sâni-i Zülcelâlin o nev’deki nizamında mucizat-ı kudretini ve hikmetini ve  اَحْسَنَ كُلَّ شَىْءٍ خَلَقَهُ  hakikatini gösteriyor.

   Hem istikra-i tamme ve tecrübe-i umumi gösteriyor, netice veriyor ki:

   Şer, kubh, çirkinlik, bâtıl, fenalık hilkat-ı kâinatta cüz’îdir. Maksud değil, tebeidir ve dolayısıyladır. Yani meselâ: Çirkinlik, çirkinlik için kâinata girmemiş belki güzelliğin bir hakikatı çok hakikatlere inkılâb etmek için çirkinlik bir vahid-i kıyasî olarak hilkata girmiş. Şer, hattâ şeytan dahi beşerin hadsiz terakkiyatına müsabaka ile vesile olmak için beşere musallat edilmiş. Bunlar gibi cüz’î şerler, çirkinlikler, küllî güzelliklere, hayırlara vesile olmak için kâinatta halkedilmiş.

   İşte, kâinatta hakiki maksad ve netice-i hilkat istikra-i tamme ile isbat ediyor ki, hayır ve hüsün ve tekemmül esastır ve hakiki maksud onlardır. Elbette beşer bu kadar zulmî küfriyatlarıyla zemin yüzünü mülevves ve perişan ettikleri halde, cezasını görmeden ve kâinattaki maksud-u hakikiye mazhar olmadan dünyayı bırakıp ademe kaçamayacak. Belki Cehennem hapsine girecek.