O ruh, öyle âlîdir, kasden yalan söylemek

   ona hiç yanaşmaz; kat’an tenezzül etmez. Şu sırra faysal budur:

   O bir seyyare-i ruh, gayr-i sabit tecelli, tecelliyat-ı seyyal

   ona olmuş hakikat-ı sabite. Sevabit hakaik, dane sünbülsüz olmaz.

   Fakat sabit hakikat, hem de seyyar tecelli

   bir çekirdek, bir çiçeğin ne zâtıdır, ne gayrı.

   Hakikat, hak mizanı Kur’an’dır, başka olmaz.

   Ger desen: Muhyiddin’in âsar, kelâmlarında öyle sözleri vardır

   Şer’de hiç yeri yoktur, belki ona küfür demiş bazı imamlarımız?

   Cevaben de derim: Bir kaide-i umumî beyanı lâzım gelir.

   Meselâ: Şeriat bir vasfa, ya bir söze dese ki, bu küfürdür, mü’min işi olamaz.

   Murad ve manası: O hâl imandan gelmez, sıfat da kâfiredir,

   o söz de kâfirdir, o zat onunla küfür etti, demektir.

   Mutlak o zat kâfirdir denilmez.

   Zira imandan neşet eden pek çok sıfatı vardır.

   İmana delil-i azher bir tevile muhtemel bir hâli de bir sözü bunları hiç kıramaz.

   Demek o zata kâfir demek bir şart ile câizdir

   ki, yakînen bir kanaat gelse, o söz küfürden tereşşuh etmiş,

   sıfat ondan nâşidir, başka sebebden gelmez.

   Öyle sıfat, sözlerin pek çok sebepleri var.

   Demek öyle vasıf ve kelâmın delâletinde şek var, küfre kat’î delâlet etmez.

   Evsaf-ı sairenin imana delâleti, hem düstur-u asıl bekadır.

   Onun da şehadetini tahakkuk-u imanî

   yakînen isbat eder, sû-i zan asıl olamaz.

   Şek, yakînin hükmünü her dem zail edemez.

   Nisyan veya sehiv ile, hata ve iltibasla,