Zaruriyat-ı dinî, nazariyattan çıkıp zaruriyat olmuştur.

   Tezkir ise kâfidir. İhtar ise vafidir. Şafidir her dem Kur’an.

   İhtara, hem tezkire, şu intibah-ı İslâm, hem içtimaî yakaza

   her birine veriyor umuma ait olan delâil ve hem mizan.

   Madem içtimaî hayat İslâmda başlamıştır; her birinin imanı

   kendine mahsus olan delile münhasıran değil; müstenid vicdan.

   Belki cemaatın kalbinde gayr-ı mahdut esbaba dahi eder istinad.

   Hatta câ-yı dikkattir: Bir mezheb-i zaifin, mürur ettikçe zaman,

   iptali müşkil olur. Nerede kaldı ki İslâm, vahy ile fıtrat gibi,

   iki metin esasa hem istinad etmiştir;

   hem bu kadar a’sarda nafizane hükümran!..

   Rasih esaslarıyla, bâhir eserleriyle kürenin yarısıyla iltiham peyda etmiş,

   bir ruh-u fıtrî olmuş; nasıl küsufa girer.. küsuftan çıkmış el’an!

   Fakat maatteessüf, bazı zevzek kefere, safsatalı adamlar

   şu kasr-ı âlînin metin esaslarına ilişir buldukça imkân.

   Onları deprettirir. Esaslara ilişilmez, onlarla oynanılmaz.

   Sussun şimdi dinsizlik! İflâs etti o teres. Besdir tecrübe-i küfran ve yalan.

   Bu âlem-i İslâmın âlem-i küfre karşı en ileri karakolu, şu dârülfünun idi.

   Lâkayt ve gafletlikle hasm-ı tabiat-yılan, gediği açtı cephenin arkasında,

   dinsizlik hücum etti, millet epey sarsıldı.

   En ileri karakol, İslâmiyet ruhuyla tenevvür etmiş cinan,

   en mütesallib olmalı, en müteyakkız olmalı! Yahut o dâr olmamalı,