Ayet-i  مَنْ قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ  iki sırr-ı azimi vaz’ediyor nazara.

   Biri: Mahz-ı adalet, bu düstur-u azimi ki ferd ile cemaat,

   şahıs ile nev’-i beşer, kudret nasıl bir görür;

   adalet-i ilâhî, ikisine bir bakar... Bir sünnet-i daimî.

   Şahs-ı vahid, hakkını kendi feda ediyor.

   Lâkin feda edilmez, hatta umum insana.

   Onun ibtal-i hakkı, hem iraka-i demmi, hem zeval-i ismeti;

   ibtal-i hakk-ı nev’in hem ismet-i beşerin mislidir hem naziri.

   İkinci sırrı budur: Hodgâmî bir âdemî

   hırs ve heves yolunda bir masumu öldürse,

   Eğer elinden gelse, hevesine mâni ise

   harab eder dünyayı, imha eder benî-Ademi.

   Zaaf, Hasmı Teşci Eder. Allah Abdini Tecrübe Eder.

   Abd, Allah’ını Tecrübe Edemez.

   Ey haif ve hem zaif! Havf ve za’fın beyhude,

   hem senin aleyhinde; tesirat-ı harici teşci’ eder, celbeder.

   Ey vesveseli vehham! Muhakkak bir maslahat,

   mazarrat-ı mevhume için feda edilmez.

   Sana lâzım hareket, netice Allah’ındır. İşine karışılmaz.

   Allah çeker abdini meydan-ı imtihana;

   “Böyle yaparsan eğer, böyle yaparım” der.

   Abd ise hiç yapamaz Allah’ını tecrübe.

   “Rabbim muvaffak etsin, ben de bunu işlerim.” dese, tecavüz eder.

   İsa’ya demiş Şeytan: “Madem her şeyi O yapar; kader birdir, değişmez.

   Dağdan kendini at. O da sana ne yapar?”

   İsa dedi: “Ey mel’un! Abd edemez Rabbini tecrübe ve imtihan!”