İşte hissiyat-ı cumhur şu merkezde olduklarından elbette irşad ve belâgat iktiza eder ki, onların hissiyatı riayet ve ihtiram edilsin. Ve efkârları dahi bir derece mümaşat ve riayet edilsin. İşte riayet ve ihtiram  اَلتَّنَزُّلاَتُ اْلاِلٰهِيَّةُ اِلٰى عُقُولِ الْبَشَرِ  ile tesmiye olunur.

   Evet, o tenezzülat te’nis-i ezhan içindir. Bu sırdandır ki, hakaik-ı mücerredeye temaşa etmek için hissiyat ve hayal-âlûd cumhurun nazarlarını okşayan suver-i müteşabiheden birer dürbün vaz’ edilmiştir. Şu cevabı teyid eden maani-i amîka veya müteferrikayı bir suret-i sehl ve basitede tasavvur veya tasvir etmek için, nâsın kelâmında kesretle istiârat bulunmasıdır. Demek müteşabihat dahi istiâratın en ağmaz kısmıdır. Zira en hafî hakaikin suver-i misaliyesidir. Demek eşkâl, mananın dikkatindendir, lafzın iğlâkından değildir.

   Ey muteriz! İnsafla bak. Fikr-i beşerden, bahusus avamın fikrinden en uzak olan hakaikı şöyle bir tarik ile takrib etmek ayn-ı belâgat değil midir? Zira belâgat, mukteza-yı hale mutabakat ve makamın tahammülü nisbetinde kemal ve vuzuh ile ifade etmektir.

   İkinci noktaya cevap: Âlemde mündemiç olan meylü’l-istikmalin dalı olan insandaki meylü’t-terakkinin semeratı fünun-u müterettibedir ki, pek çok tecarüb ile telâhuk-u efkârın netaicinden teşekkül etmişlerdir ki, terakki için bir nerdibanın basamaklarıdır. Aşağısı takarrur etmezse, yukarısına ayak atılmaz.

   Demek mukaddem fen, ulûm-u mütearife hükmüne geçecek. Sonra müteahhir fenne mukaddime olabilir.