Kitaplar
İçtimaî Dersler

   İşte, neticeye giriyoruz: Bak ey birader! Fünun ve ulûmun zübde-i hakikiyesi, berahin-i akliye üzerine müesses olan diyanet ve şeriat-ı İslâmiye öyle fünunları tazammun etmiştir. Ezcümle; fenn-i tehzib-i ruh ve riyazetü’l-kalb ve terbiyetü’l-vicdan ve tedbirü’l-cesed ve tedvirü’l-menzil ve siyasetü’l-medine ve nizamatü’l-âlem ve fennü’l-hukuk ve sâire lüzum görülen yerlerde tafsil ve lüzum olmayan veya ezhanın veya zamanın müstaid veya müsaid olmadığı yerlerde birer fezleke ile kavaid-i esasiyeyi vaz’ ederek, tenmiye ve tefrîini ukulün meşveret ve istinbatatına havale etmiştir ki, bu fünunun mecmuuna değil, belki ekalline on üç asır terakkiden sonra en medenî yerlerde en harika zekâ ile mevsuf olanlar, tâkat-ı beşerin haricinden —bahusus o zamanda— olduğunu tasdikten vicdan-ı munsifanesini men edemiyor. Goethe ve Karlayl gibi.

   Eğer desen: “Her bir fende yalnız bir fezlekeyi bilmek bir adam için mümkündür.”

   Elcevap: Neam. Lâ! Zira öyle bir fezleke ki, hüsn-ü isabet ve mevki-i münasibde ve münbit bir zeminde istimal gibi, sabıkan mezkûr sair noktalar ile cam gibi maverasından ıttılâ-i tam ve melekeyi gösteren fezlekeler mümkün değildir. Evet; kelâm-ı vahid iki mütekellimden çıkar ise, birinin cehline ve ötekinin ilmine bazı umur-u mermuze-i gayr-ı mesmua ile delâlet eder.

   Ey benim ile (Haşiye)  hayalen seyr ü sefer eden birader-i vicdan! Geniş bir nazar ve muvazene ile kendi hayalinde muhakeme etmek için sevabık– levahıktan bir meclis-i âliyeyi teşkil ve gelecek on üç kaideler ile müşavere et. İşte, bir şahıs çok fünunda mütehassıs ve meleke sahibi olmaz. Hem de bir kelâm, iki mütekellimden mütefavittir, başkalaşır; ve hem de fünun mürur-u zaman ile telâhuk-u efkârın neticesidir. 

Hata Bildirim Formu
Sayfalar
123456789101112131415161718192021222324252627282930313233343536373839404142434445464748495051525354555657585960616263646566676869707172737475767778798081828384858687888990919293949596979899100101102103104105106107108109110111112113114115116117118119120121122123124125126127128129130131132133134135136137138139140141142143144145146147148149150151152153154155156157158159160161162163164165166167168169170171172173174175176177178179180181182183184185186187188189190191192193194195196197198199200201202203204205206207208209210211212213214215216217218219220221222223224225226227228229230231232233234235236237238239240241242243244245246247248249250251252253254255256257258259260261262263264265266267268269270271272273274275276277278279280281282283284285286287288289290291292293294295296297298299300301302303304305306307308309310311312313314315316317318319320321322323324325326327328329330331332333334335336337338339340341342343344345346347348349350351352353354355356357358359360361362363364365366367368369370371372373374375376377378379380381382383384385386387388389390391392393394395396397398399400401402403404405406407408409410411412413414415416417418419420421422423424425426427428429430431432433434435436437438439440441442443444445446447448449450451452453454455456457458459460461462463464465466467468469470471472473474475476477478479480481482483484485486487488489490491492493494495496497498499500501502503504505506507508509510511512513514515516517518519520521522523524525526527528529530531532533534535536537538539540541542543544545546547548549550551552553554555556557558559560561562563564565566567568569570571572573574575576577578579580581582583584585586587588589590591592593594595596597598599
Fihrist
Lügat