Kitaplar
İçtimaî Dersler

   İşte o zerrattan her bir zerreye bir nazar-ı hikmetle baksan göreceksin ki, kör ittifak, kör tesadüf hiç ona karışamaz. Her biri hangi tavra girmiş ise, kavanin-i muayyenesiyle güya ihtiyaren amel ediyor. Hangi tabakaya sefer etmiş ise öyle muntazam ayak atıyor ki, bilbedahe bir sâikin emriyle gidiyor.

   İşte böyle tavırdan tavıra, tabakadan tabakaya gitgide hedef-i maksadından ayrılmayarak makam-ı lâyıkına girer, oturur. İşte bu hal gösteriyor ki, evvelâ o zerreler muayyendiler, muvazzaftılar; o makamlar için namzet idiler. İşte şu neşe-i ûlâyı gören neşe-i uhrayı istib’ad ile istinkâr etmemek gerektir.

   Meselâ: Bir taburun askerleri istirahat izniyle dağılıp, boru ile çağrılsa, birden tabur bayrağı altında toplanmaları, yeniden bir taburu teşkil etmekten çok ve çok esheldir. Bir vücudda imtizac ile ünsiyet ve münasebet peyda eden zerrat, Sûr-i İsrafil ile Hâlik’ının emrine lebbeyk-zen olmaları, aklen, birinci icaddan daha sehl, daha mümkündür. Hem nüveler hükmünde olan ecza-i asliye ikinci neşe için bir esas-ı kâfidir.

   İkinci kıyasın hülâsası: Şu âlemde çok görüyoruz ki; zalim, facir, gaddar gayet refah ve rahat ile ömür geçiriyor. Halbuki görüyoruz ki mazlum, fakir, mütedeyyin, hüsn-ü hulk sahibi zahmet ve zillet-i mazlumiyette hayatını geçiriyor. Sonra mevt gelir, ikisini müsavi kılar. Eğer şu müsavat, nihayetsiz ise zulüm görünür. Halbuki zulümden tenezzühü, kâinatın şehadetiyle sabit olan adalet ve hikmet-i ilâhiye bir mecma-i âheri iktiza eder ki, birincisi cezasını, ikincisi mükâfatını görsün. Hem şu perişan beşeri, sair ihvanı olan kâinat-ı muntazama gibi tanzim edecek ve istidadıyla münasip tecziye ve mükâfat edecek bir mahkeme-i kübra ister, tâ adalet-i mahza tecelli etsin. Şu dar dünya beşerin ruhunda mündemiç olan istidadat-ı gayr-ı mahdudenin sünbüllenmesine müsaid değildir. Demek başka âleme gönderilecektir.

Hata Bildirim Formu
Sayfalar
123456789101112131415161718192021222324252627282930313233343536373839404142434445464748495051525354555657585960616263646566676869707172737475767778798081828384858687888990919293949596979899100101102103104105106107108109110111112113114115116117118119120121122123124125126127128129130131132133134135136137138139140141142143144145146147148149150151152153154155156157158159160161162163164165166167168169170171172173174175176177178179180181182183184185186187188189190191192193194195196197198199200201202203204205206207208209210211212213214215216217218219220221222223224225226227228229230231232233234235236237238239240241242243244245246247248249250251252253254255256257258259260261262263264265266267268269270271272273274275276277278279280281282283284285286287288289290291292293294295296297298299300301302303304305306307308309310311312313314315316317318319320321322323324325326327328329330331332333334335336337338339340341342343344345346347348349350351352353354355356357358359360361362363364365366367368369370371372373374375376377378379380381382383384385386387388389390391392393394395396397398399400401402403404405406407408409410411412413414415416417418419420421422423424425426427428429430431432433434435436437438439440441442443444445446447448449450451452453454455456457458459460461462463464465466467468469470471472473474475476477478479480481482483484485486487488489490491492493494495496497498499500501502503504505506507508509510511512513514515516517518519520521522523524525526527528529530531532533534535536537538539540541542543544545546547548549550551552553554555556557558559560561562563564565566567568569570571572573574575576577578579580581582583584585586587588589590591592593594595596597598599
Fihrist
Lügat