her bir ferd ve her bir nev’ müstakillen Sâni-i Hakîmin dest-i kudretinden çıktıklarını ilân ve izhar ediyorlar.

   Kur’an-ı Kerim  فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَرٰى مِنْ فُطُورٍ  der. Kur’an’da delil-i inayet, vücuh-u mümkinenin en mükemmel vechi ile bulunuyor. Kur’an, kâinatta tefekküre emir verdiği gibi, fevaidi tezkâr ve nimetleri tâdat eden âyatın fevasıl ve hatimelerinde galiben akla havale ve vicdanla müşaverete sevketmek için

اَوَلاَ يَعْلَمُونَ

اَفَلاَ يَعْقِلُونَ

اَفَلاَ تَتَذَكَّرُونَ

فَاعْتَبِرُوا

gibi o bürhan-ı inayeti ezhanda tesbit ediyor.

   İkinci Delil-i Kur’anî: Delil-i ihtira’dır.

   Hülâsası: Mahlukatın her nev’ine, her ferdine ve o nev’e ve o ferde müretteb olan âsar-ı mahsusasını müntic ve istidad-ı kemaline münasib bir vücudun verilmesidir. Hiçbir nev’ müteselsil-i ezelî değildir. İmkân bırakmaz. İnkılâb-ı hakikat olmaz. Mutavassıt nev’in silsilesi devam etmez. Tahavvül-ü esnaf inkılâb-ı hakaikin gayrısıdır. Madde dedikleri şey, suret-i mütegayyire, hem harekât-ı mütehavvile-i hâdiseden tecerrüd etmediğinden hudûsu muhakkaktır. Kuvvet ve suretler, a’raziyetleri cihetiyle envadaki mübayenet-i cevheriyeyi teşkil edemez. A’raz cevher olamaz. Demek envaının fasılları ve umum a’razının havass-ı mümeyyizeleri bizzarure adem-i sırfdan muhteradırlar. Silsilede tenasül, şerait-i âdiye-i itibariyedendir.