İşte o nokta-i istinad, her taraftan ellerini uzatan dindaşlarının uruk-u hayatına kuvvet vermeye ve İslâmların en can alacak damarlarını kesmeye her vakit âmade ve dessas medeni engizisyonun ^{(Nüsha farkı)} taassubu ile, maddiyyunun dinsizliği ile yoğrulmuş ve medeniyetlerinin galebesiyle mest-i gurur olmuş bir müsellah kitlenin kışlası veya büyük kilisesi olan Avrupa’nın medeniyetidir.

   Görülmüyor ki, en hürriyetperveri olan İngiliz ^{(Nüsha farkı)} elini uzatıp arıyor. Nerede Hristiyan bulsa hayat veriyor. İşte Habeş, Sudan; işte Tayyar, Ertoşi; işte Lübnan, Havran; işte Malisur ve Arnavud ^{(Nüsha farkı)} ...

   Elhasıl: Onları canlandıran emeldir ve bizi öldüren ye’sdir. Meşhurdur ki, biri demiş: “Eğer bir nokta-i istinad bulsam küre-i zemini yerinden oynatırım.” Bu faraziyede acib bir nokta vardır. Demek, bu küçücük insan, nokta-i istinad bulsa, küre gibi büyük işleri çevirebilir. ...Ey ehl-i İslâm!

   İşte küre-i zemin gibi ağır ve âlem-i İslâmiyete çökmüş olan mesaib ve devahiye karşı nokta-i istinadımız; muhabbet ile ittihadı, marifet ile imtizac-ı efkârı, uhuvvet ile teavünü emreden nokta-i İslâmiyettir.

   Bak, âlem-i İslâm’ın, şu büyük dairenin nokta-i uzmasından tut, tâ en küçük dairenin ^{(Nüsha farkı)} birer ukde-i hayatiyesi vardır. Heyet-i içtimaiyenin efrad ve revabıtı birbirine istinadı gibi, o ukdeler dahi birbirine merbut, müteselsilen o nokta-i uzmaya müsteniddir. Demek bütün o ukde-i hayatiyelerine boğmak değil belki tenebbüh ve neşv ü nema vermekle İslâm tenebbüh edip, terakkiye başlayabilir.

   Yoksa Avrupa’nın mehasini ^{(Nüsha farkı)} mesavimizle ve telâhuk-u efkârının semeratı, bizim bir şahsın semere-i sa’yi ile insafsızca, aldatıcı cerbeze ile muvazene ettiğinden ⁽¹⁾ Avrupa’ya şedit bir meftuniyet ve milletine karşı