“İstibdat, zulüm ve tahakkümdür. Meşrutiyet, adalet ve şeriattır. Padişah ne vakit Peygamberimizin emrine itaat etse ve yoluna gitse halifedir. Biz de ona itaat edeceğiz. Yoksa, zulmedenler, padişah da olsa da hayduttur. Bizim düşmanımız cehalet, zaruret ve ihtilaftır. Bu üç düşmana karşı cihad edeceğiz; sanat, marifet silahıyla. Amma, komşularımız ve bizi teyakkuz ve terakkiye sevk eden Ermenilerle kemal-i memnuniyetle dost olup elele vereceğiz. ⁽¹⁾  Zira husumette fenalık var. Husumete vaktimiz yoktur. Hükûmetin işine karışmayacağız. Zira hikmet-i hükûmeti bilmiyoruz.”  

   Hammallar Avusturya’ya karşı –benim gibi umum Avrupa’ya– boykotajları ve en müşevveş ve heyecanlı zamanlarda âkılane hareketleri bu nasihatın tesiri olmuştur. Padişaha karşı irtibatlarını tadil etmek ve boykotajla Avusturya’ya karşı harb-i iktisadî açmaya sebebiyet verdiğimden demek cinayet ettim.

   DÖRDÜNCÜ CİNAYET: Avrupa bizdeki cehalet ve taassub müsaadesiyle şeriatı –hâşâ ve kellâ– müsaid-i istibdat zannettiklerinden nihayet derecede kalben dağdar idim. Onların zannını tekzib etmek için meşrutiyeti herkesten ziyade şeriat namına alkışladım. Lâkin yine korktum ki, istibdat tekrar o zannı tasdik etsin! Ne kadar kuvvetim var idi? Ayasofya Camii’nde mebusana hitaben feryad ettim ve söyledim ki: “Meşrutiyeti, meşruiyet ünvanıyla telâkki ve telkin ediniz. Tâ istibdat, pis eliyle o mübareki ağrazına siper etmekle lekedar etmesin. Hürriyeti, âdab-ı şeriatla takyid ediniz. Zira cahil efrad ve avam, kayıtsız hür olsa, sefih ve itaatsız olur. Adalet namazında kıble, mezahib-i erbaa olsun. Tâ ki namaz sahih ola.”