Mînak, sed dendikên qespan hebin, mirov nexe bin axê û av nede, ew qesp kiryariyeke kîmyewî û şerekî jiyanê nebînin, dê sed dendik bin û bihayê wan jî dê sed pere bin. Bes, eger (ew dendik) bêne avdan û bi şerekî jiyanê re rûbirû bimînin, lê paşê jî ji sûê mîzaca wan heştê ji wan xirab bibin û bîstê wan jî bibin bîst darê qespan, ma wê demê tu dikarî bibêjî: “Avdana van qespan xirab bû, piraniya wan xirab kirin?” Helbet tu dê nekarî welê bibêjî. Lewra ew bîst dar ketin cihê bîst hezar daran. Yê heştiyan bixusire lê bîst hezaran kar bike zirar nekiriye; nabe xirabî.
Hem mînak, sed lib hêkên teyrê tawûs hebin, bihayê wan yên bi hêkîtiyê dikin pênc sed qurîş. Bes eger teyrê tawûs li ser wan sed hêkan bête rûniştandin; ji wan hêkan heştê xirab bibin, bîstê wan jî bibin bîst teyrê tawûs, ma wê demê dikare were gotin ku “Gelek zirar çêbû, ev kiryarî nebaş bû, rûniştina wî teyrê tawûsî ya li ser hêkan sik bû, xirab bû?” Na, ne welê ye; bi rastî xêr e. Lewra ew miletê tawûs û ew taîfeya hêkan bi heştê hêkan xusirîn ku bihayê wan çarsed qurîş e; lê bîst teyrê tawûs kar kirin, ku buhayê wan heştê lîre ne.
Va ye, benîademî (mirovî); bi şandina pêxemberan, bi sira teklîfê, bi cîhadkirinê, bi şerê digel şeytanan re bi sedhezaran pêxember, bi milyonan welî û bi milyaran esfiya qezenç kirine, ku ew mîna roj, heyv û stêrên însaniyetê ne. Di pêşberê wan de hin kafir û munafiqên ku ji aliyê çendaniyê ve hejmara wan gelek, lê ji aliyê çawaniyê ve girîngiya wan neyî yên mîna heywanên zirarker wenda kirine.
Pirsa we ya sêyemîn: Xwedê Teala karesatan dide, belayan miselit dike. Gelo ev ne zilm e? Xasma bo yên bêguneh, heta bo heywanan?
Bersiv: Haşa! Milk yê wî ye; di milkê xwe de çawa bixwaze teserrufê dike. Hem gelo, zatekî sen’etkar di pêşberê ucretekê de te bike model û kincekî gelek xemilandî li te bike, ji bo nîşandana hunera xwe wî kincî kurt dike, dirêj dike, didirû û dibirre; te dide rûniştandin, te radike. Gelo ma tu dikarî jê re bibêjî ku “Te ev kincê ku ez spehî kirime bê merêz kir, bi vê rakirin û rûniştandinê tu zehmetê didî min?” Helbet tu dê nikarîbî bibêjî. Eger tu bibêjî tu dînîtiyê dikî.
Eynen welê, Saniê Zulcelal bedeneke gelek bisen’et ku bi hestên mîna çav, guh û zimên xemilandî li te kiriye. Ji bo ku nexşên cur bi cur yên esmayê xwe nîşan bide, te nexweş dixe, te nerehet dike, te birçî dihêle, têr dike, têhn dike, te di van rewşan de dibe, tîne digindirîne.
