Bi kurtasî: Madem Îmamê Mubîn di şûna bername û fêhrîsteka dara afirînê ku li derdora dema borî û dahatû û alema xeybê de gulî û şax dayî ye, Îmamê Mubîna di vê maneyê de deftereke qedera îlahî ye û mecmûeyeke distûran a wî ye. Bi îmla û hukmê wan distûran zerrat bo xizmet û hereketên wicûda tiştan têne sewqkirin.
Bes, heçî Kîtaba Mubîn e, ji alema xeybê bêhtir, alema şehadetê dinêre. Ango, ji dema borî û dahatûyê bêhtir dinêre dema niha; ji ilim û emrî bêhtir navekî qudret û îradeya îlahî ye û defterek û kitêbeka wî ye. Ango, di wicûda her tiştî de, di naverok û sifet û şuûnatê wê de sen’eteke û rêkûpêkiyeke tam heye, ev jî nîşan dide ku bi distûrên qudreteke kamîl û bi qanûnên îradeyeke nafîz ew wicûd li wan tête kirin; sûretên wan têne diyarkirin, têne nasîn û mîqdareke mueyyen û şeklekî mexsûs jê re tê dayîn. Nexwe, kitêbeke qanûnan û deftereke mezin ya gelemperî (kullî û umumî) ya wê qudret û îradeyê heye ku wicûd û sûretên taybet yên her tiştî li gorî wê tête birrîn, têne dirûn û li wan tête kirin. Va ye heyîna vê defterê mîna Îmamê Mubîn di meseleyên qeder û cuz’ê îxtiyarî de hatiye îsbatkirin. Ca li debengiya ehlê xeflet û delalet û felsefeyê binêre ku cîlwe û eks û mîsala wê lewha mehfûzê ya qudreta fatirî û kitêba besîrane ya hikmet û îradeya rebbanî ya di tiştan de hîs kirine haşa “xweza” binav kirine, kor kirine.
Va ye, qudreta îlahî bi nivîsandina Îmamê Mubîn, ango bi hukm û distûra qederê sîlsîleya mewcûdatê ku di afirandina tiştan de her yek ayetek e, di rûpela mîsalî ya zemanî de ku jê re lewhê mehw, îsbat tê gotin dinivîse, diafirîne, zereyan dide hereketkirin. Nexwe, hereketên zereyan, lerizîn û hereketên ji wê nivîsandin û îstînsaxê (derketina mewcûdatê ya ji alema xeybê bo alema şehadetê û ya ji ilmî bo qudretê) ye.
Lê belê heçî lewhê mehw- îspat e; deftereke guherbar û texteyeke nivîsandin û xirabkirinê ya lewhul mehfûza mezin (ku sabît û daîmî ye) ya di daîreya mumkînatê de, ango di tiştên ku her tim mezherî mirin û jiyanê û wicûd û fenayê dibine ye ku heqîqeta zemên ew e. Belê, wek çawa heqîqeta her tiştî ew e, heqîqeta çemekî mezin ya di gerdûnê de diherike ku em jê re “zeman” dibêjin jî di hukmê rûpel û hibra nivîsandina qudretê ya di lewhul mehw û îspatê de ye.
