Û derameta herî e’la ya vê fabrîqeya kaînatê şukr e. Lewra em di afirandina/xilqeta alemê de dibînin ku mewcûdatên alemê di awayê çemberekê/daîreyekê de hatine teşkîlkirin û jiyan di nava wan de weke noqteya navendî hatiye afirandin. Hemû mewcûdat li jiyanê dinêrin û ji jiyanê re xizmetê dikin û hewceyiyên wê jê re digihînin. Nexwe, ew Zatê ku kaînat afirandiye jiyan jê dineqîne. Pişt re em dibînin ku alemên candaran di awayê çemberekê de îcad kiriye û mirov di noqteyeke navendî de daniye. Adeta armancên ji candaran hatine qesdkirin hemû di mirovî de temerkûz kiriye. Hemû candar li derdora wî kom kiriye û jê re xizmetkar û musexxer kiriye. Ew ji wan re kiriye hakim. Nexwe Xaliqê Zulcelâl di nav candaran de mirovî dineqîne û îrade dike û wî dixwaze.
Pişt re em dibînin ku alema mirovî jî û belkî alema heywanî jî di hukmê çemberekê de hatiye teşkîlkirin û di noqteya navendî de riziq hatiye danîn. Hemû mirov û hetta hemû heywan adeta li rizqî evîndar kiriye. Ew hemû ji rizq re kirine xizmetkar û musexxerê rizqê kirine. Riziq li wan hukim dike. Rizq jî kiriye gencîneyek welê fireh û dewlemend ku nîmetên xwe yên bêhed û hesab tê de kom kiriye. Hetta, ji bo ku mirov tamên texlîteke tenê ji wan gelek texlîtên rizqê bizanibe di zimanî de bi wesîteya cîhazekê ku navê wê sehkera tamkirinê/quwweê zaîqe ye bi qasî hejmara xwarinan pîvanok/mîzanokên hûr yên manewî danîne. Nexwe di kâînatê de heqîqeta herî ecêb, herî dewlemend, herî xerîb, herî şirîn, herî cami’/komker û herî spehî; di rizqî de ye.
Niha em dibînin ku çawa her tişt li derdora rizqê civiyane û lê dinêrin, welê jî riziq jî bi hemû texlîtên xwe ve hem ji hêla maddî ve, hem ji hêla manewî ve, hem ji hêla halî ve, hem ji hêla qalî ve bi şukrî pêk tê û şukrê dike û şukr’i nîşan dide. Lewra ew îştah û îştiyaqa rizqî texlîtek ya şukrê fitrî ye. Û telezzûz û tam jî şukreke ya xeyrîşuûrî ye ku di hemû heywanan de ev şukir heye. Bes mirov, bi dalâlet û bi kufrê esasa wê şukrê diguhere, ji şukrî diçe şirkê.
Hem ew sûretên gelek xemilandî û gelek spehî yên ku di wan ni’met û rizqan de ne û ew bêhnên wan yên gelek xweş û ew tamên wan yên gelek xweş hemû de’wetkerên şukrê ne û candaran sewqê şewqê dikin û bi wê şewqê jî sewqê îstîhsan û îhtîramê dikin û şukreke manewî bi wan didine kirin.
