hewce bikira, carcaran mucîze nîşan didan. Lê belê ji ber muqtezaya îmtîhan û tecrûbeyê/ceribînê ku sirrê teklîfê ne, helbet di dereceya bedihiyê/eyan beyanî de û di dereceyeke wisan de ku êdî bixwestina-nexwestina mecbûrî tesdîqkirinê bimana, mucîze nedibû. Lewra sirrê îmtîhanê û hîmeta teklîfê, îqtîza dikin ku ji aqilî re derî vebe û lê belê îxtiyara/îradeya/vîna aqilî ji destê wî neyê girtin. Eger bi awayekî heta bivêjî bes bedîhî be, wê weqtê vîna aqilî namîne. Ebû Cehil jî, mîna Ebû Bekir tesdîq dike. Feydeya îmtîhan û teklîfê namîne. Komir(rijik) û almas, di yek sewiyeyê de diman.

   Ciyê heyretê ye, digel ku bê mubalexe/pirpixandin bi hezar awayî bi hezarî mirovî, her yek ji wan bi tek yek mucîzeyeke Resûlê Ekrem Eleyhisselatu Wesselam an jî bi yek delîleke nubuwwetê yan jî bi yek kelameke Wî yan jî bi dîtina rûyê Wî û mîna van.. her yekê, bi (dîtina) yek elametekî/nîşaneke Wî îman anîne, ew qas bi hezaran ew hemû delîlên nubuwwetê ku ew qas bi hezaran wan hemû mirovên cihê cihê û mudeqqîq/vehurîner mutefekkiran/ ramankaran anîne îmanê, bi neqla sehîh û eserên qet’î, ji beşeke hin mirovên bedbext ên îro re tu dibêjî qey têr nake, radibin ji rê derdikevin û dikevin ser rêka delaletê/tarîtiyê.

   Asasê Duduyan: Resûlê Ekrem Eleyhiselatu Wesselam, hem beşer e, Bi îtîbara (ji ber beşerbûnê ) mîna beşeriyan mu’amele dike hem resûl e, bi îtîbara (ji ber ku beşer e) rîsaletê, tercûmanê Cenabê Heq e, navbendkarê Wî ye. Rîsaleta Wî, îstînadî wehiyê dike. Wehî, du beş e:

   Yek jê, “Wehiya serîhî” ye ku Resûlê Ekrem Eleyhisselatu Wesselam, di wê de sirf tercumanek e, mubellix e, mudaxeleya wî tune. Mîna Qur-an û hin hedîsên qudsî..

   Beşa Duduyan, “Wehiya Zimnî” ye. Mucmel û xulaseya vê beşê, li ser wehî û îlhamê ye; lê belê tefsîl û teswîrên wê, aydê Resûlê Ekrem Eleyhisselatu Weselam in. Di tefsîl û teswîra wê hedîseya mucmel ku ji wehiyê tê de Zatê Ehmedî Eleyhisselatu Wesselam, carcaran dîsan an îstînadî (xwe dispêre) wehiyê dike û beyan dike yan jî bi (fam û )feraseta xwe beyan dike. û wan tefsîl û teswîrên ku bi îctîhada xwe dike, yan bi wê quwweya qudsî ya ulwî ku li ser erka(wezîfeya) xwe ya rîsaletê ye beyan dike yan jî li gor erf û edet û sewiyeya fikrên giştî (raya giştî), di hêla beşerîtiyê de beyan dike.