Demek, Kadîr-i Zülcelâlin tasarrufat-ı kudretine, her şey itaat ve inkıyad cihetinde -ihtiyaç yok, eğer ihtiyaç olsa- kolaylığa vesile olur.

   Elhasıl: Sâni-i Kadîr, külfetsiz, mualecesiz, süratle, suhuletle, her şeyi o şeye lâyık bir surette halkeder. Külliyatı, cüz’iyat kadar kolay icad eder. Cüz’iyatı, külliyat kadar sanatlı halkeder. Evet, külliyatı ve semavatı ve arzı halkeden kim ise, semavat ve arzda olan cüz’iyatı ve efrad-ı zîhayatiyeyi halkeden elbette yine Odur ve Ondan başka olamaz. Çünkü o küçük cüz’iyat, o külliyatın meyveleri, çekirdekleri, misal-i musağğarlarıdır. Hem o cüz’iyatı icad eden kim ise, cüz’iyatı ihata eden unsurları ve semavat ve arzı dahi o halketmiştir. Çünkü, görüyoruz ki, cüz’iyat, külliyata nisbeten birer çekirdek, birer küçük nüsha hükmündedir. Öyle ise, o cüz’îleri halkeden Zatın elinde, anasır-ı külliye ve semavat ve arz bulunmalıdır. Tâ ki, hikmetinin düsturlarıyla ve ilminin mizanlarıyla o küllî ve muhit mevcudatın hülâsalarını, manalarını, numunelerini, o küçücük misal-i musağğarlar hükmünde olan cüz’iyatta derc edebilsin. Evet, acaib-i sanat ve garaib-i hilkat noktasında cüz’iyat külliyattan geri değil; çiçekler yıldızlardan aşağı değil; çekirdekler ağaçların mâdûnunda değil; belki çekirdekteki nakş-ı kader olan manevî ağaç, bağdaki nesc-i kudret olan mücessem ağaçtan daha aciptir. Ve hilkat-i insaniye, hilkat-i âlemden daha aciptir. Nasıl ki bir cevher-i ferd üstünde, esîr zerratıyla bir Kur’an-ı hikmet yazılsa, semavat yüzündeki yıldızlarla yazılan bir Kur’an-ı azametten kıymetçe daha ehemmiyetli olabilir. Öyle de, çok küçük cüz’iyatlar var, mucizat-ı sanatça külliyattan üstündür.

   Beşincisi: Sabık beyanatımızda, icad-ı mahlûkatta görünen hadsiz kolaylık, gayet derecede çabukluk, nihayetsiz sürat-i ef’al, nihayetsiz suhuletle icad-ı eşyanın sırlarını, hikmetlerini bir derece gösterdik. İşte şu nihayetsiz sürat ve hadsiz suhuletle vücud-u eşya, ehl-i hidayete şöyle kat’î bir kanaat verir ki: Mahlûkatı icad eden Zatın kudretine nisbeten Cennetler baharlar kadar; baharlar bahçeler kadar; bahçeler çiçekler kadar kolay gelir.