boş ve hâlî âlemi dolduran, nurlandıran ve şenlendiren, bilmüşahede, rahmettir. Ve bu fani insanı ebede namzet eden ve ezelî ve ebedî bir zata muhatab ve dost yapan, bilbedahe, rahmettir.

   Ey insan! Madem rahmet böyle kuvvetli ve cazibedar ve sevimli ve medetkâr bir hakikat-ı mahbubedir,  بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحٖيمِ  de, o hakikate yapış ve vahşet-i mutlakadan ve hadsiz ihtiyacatın elemlerinden kurtul. Ve o Sultan-ı Ezel ve Ebedin tahtına yanaş ve o rahmetin şefkatiyle ve şefaatıyla ve şuaatıyla o Sultana muhatab ve halil ve dost ol. Evet, kâinatın envaını hikmet dairesinde insanın etrafında toplayıp, bütün hâcâtına kemal-i intizam ve inayet ile koşturmak, bilbedahe, iki hâletten birisidir: Ya kâinatın her bir nev’i, kendi kendine insanı tanıyor, ona itaat ediyor, muavenetine koşuyor –bu ise yüz derece akıldan uzak olduğu gibi, çok muhalâtı intac ediyor–;  insan gibi bir âciz-i mutlakta en kuvvetli bir sultan-ı mutlakın kudreti bulunmak lâzım gelir. Veyahut bu kâinatın perdesi arkasında bir Kadîr-i Mutlakın ilmiyle bu muavenet oluyor. Demek, kâinatın envaı insanı tanıyor değil; belki insanı bilen ve tanıyan, merhamet eden bir Zatın tanımasının ve bilmesinin delilleridir.

   Ey insan! Aklını başına al. Hiç mümkün müdür ki, bütün enva-ı mahlûkatı sana müteveccihen muavenet ellerini uzattıran ve senin hâcetlerine lebbeyk dedirten Zat-ı Zülcelâl seni bilmesin, tanımasın, görmesin?

   Madem seni biliyor, rahmetiyle bildiğini bildiriyor. Sen de Onu bil, hürmetle bildiğini bildir. Ve kat’iyen anla ki, senin gibi zaif-i mutlak, âciz-i mutlak, fakir-i mutlak, fani, küçük bir mahlûka bu koca kâinatı musahhar etmek ve onun imdadına göndermek, elbette hikmet ve inayet ve ilim