مَا خَلْقُكُمْ وَلاَ بَعْثُكُمْ اِلاَّ كَنَفْسٍ وَاحِدَةٍ

   Şu ayetin hakikatini Onuncu Sözün Hatimesinde icmalen ve Nokta Risalesinde ve Yirminci Mektubda izahen beyan etmişiz. Şu makam münasebetiyle, Üç Mesele suretinde bir parça izah ederiz.

   İşte, kudret-i ilâhiye zâtiyedir. Öyle ise acz tahallül edemez. Hem melekûtiyet-i eşyaya taallûk eder. Öyle ise mevani tedahül edemez. Hem nisbeti kanunîdir. Öyle ise, cüz, külle müsavi gelir; ve cüz’î, küllî hükmüne geçer. İşte, şu üç meseleyi isbat edeceğiz.

   Birinci Mesele: Kudret-i Ezeliye, Zât-ı Akdes-i ilâhiyenin lâzime-i zaruriye-i zâtiyesidir. Yani, bizzarure Zâtın lâzımesidir; hiçbir cihet-i infikâki olamaz. Öyle ise, kudretin zıddı olan acz, o kudreti istilzam eden Zâta bilbedahe ârız olamaz. Çünkü, o halde cem-i zıddeyn lâzım gelir. Madem acz, Zâta ârız olamaz. Bilbedahe, o Zatın lâzımı olan kudrete tahallül edemez. Madem acz, kudretin içine giremez. Bilbedahe, o kudret-i zâtiyede meratib olamaz. Çünkü, her şeyin vücud meratibi, o şeyin zıtlarının tedahülü iledir. Meselâ hararetteki meratib, burûdetin tahallülü iledir. Hüsündeki derecat, kubhun tedahülü iledir. Ve hakeza, kıyas et. Fakat mümkinatta hakiki ve tabiî lüzum-u zatî olmadığından, mümkinatta zıtlar birbirine girebilmiş, mertebeler tevellüd ederek ihtilâfat ile tagayyürat-ı âlem neş’et etmiştir.

   Madem ki kudret-i ezeliyede meratib olamaz. Öyle ise, makdûrat dahi, bizzarure, kudrete nisbeti bir olur. En büyük en küçüğe müsavi ve zerreler yıldızlara emsal olur. Bütün haşr-i beşer bir tek nefsin ihyası gibi,