Beşinci Remiz: İki Nüktedir.

   Birinci Nükte: Madem Cenâb-ı Hak var; her şey var. Madem Cenab-ı Vâcibü’l-Vücuda intisab var; her şey için bütün eşya var. Çünkü, Vâcibü’l-Vücuda nisbetle her bir mevcud, bütün mevcudata, vahdet sırrıyla bir irtibat peyda eder. Demek, Vâcibü’l-Vücuda intisabını bilen veya intisabı bilinen her bir mevcud, sırr-ı vahdetle, Vâcibü’l-Vücuda mensub bütün mevcudatla münasebettar olur. Demek her bir şey, o intisab noktasında hadsiz envar-ı vücuda mazhar olabilir. Firaklar, zevaller, o noktada yoktur. Bir ân-ı seyyâle yaşamak, hadsiz envar-ı vücuda medardır. Eğer o intisab olmazsa ve bilinmezse, hadsiz firaklara ve zevallere ve ademlere mazhar olur. Çünkü, o halde, alâkadar olabileceği her bir mevcuda karşı bir firakı ve bir iftirakı ve bir zevali vardır. Demek, kendi şahsî vücuduna, hadsiz ademler ve firaklar yüklenir. Bir milyon sene vücutta kalsa da, intisabsız, -evvelki noktasındaki o intisabdaki- bir ân yaşamak kadar olamaz. Onun için, ehl-i hakikat demişler ki: “Bir ân-ı seyyâle vücud-u münevver, milyon sene bir vücud-u ebtere müreccahtır.” Yani, Vücud-u Vacibe nisbet ile bir ân vücud, nisbetsiz milyon sene bir vücuda müreccahtır. Hem bu sır içindir ki, ehl-i tahkik demişler: “Envar-ı vücud ise Vâcibü’l-Vücudu tanımakladır.” Yani, o halde kâinat, envar-ı vücud içinde olarak, melâike ve ruhaniyat ve zîşuurlarla dolu görünür. Eğer Onsuz olsa, adem zulümatları, firak ve zeval elemleri her bir mevcudu ihata eder. Dünya, o adamın nazarında, boş ve hâli bir vahşetgâh suretinde görünür. Evet, nasıl ki bir ağaç meyvelerinin her birisi, ağacın başındaki bütün meyvelere karşı birer nisbeti var. Ve o nisbet ile birer kardeşi, arkadaşı mevcud olduğundan, onların adedince ârızî vücudları vardır.