tabirat istimal edilir; öyle de,   تَنَزُّلَاتٌ اِلٰهِيَّةٌ اِلٰى عُقُولِ الْبَشَرِ  denilen mütekellim üslubunda muhatabın derecesine sözüyle nüzul edip öyle konuşan esâlib-i Kur’aniye, en mütebahhir hükemanın fikirleriyle yetişmediği hakaik-ı gâmıza-i ilâhiye ve esrar-ı rabbaniyeyi müteşabihat suretinde, bir kısım teşbihat ve temsilât ile en ümmî bir âmiye ifham eder. Meselâ,   اَلرَّحْمٰنُ عَلَى الْعَرْشِ  اسْتَوٰى  bir temsil ile, rububiyet-i ilâhiyeyi saltanat misalinde ve âlemin tedbirinde mertebe-i rububiyetini bir sultanın taht-ı saltanatında durup icra-i hükûmet ettiği gibi bir misalde gösteriyor.

   Evet, Kur’an, bu kâinat Hâlik-ı Zülcelâlinin kelâmı olarak rububiyetinin mertebe-i âzamından çıkarak, umum mertebeler üstüne gelerek, o mertebelere çıkanları irşad ederek, yetmiş bin perdelerden geçerek, o perdelere bakıp; tenvir ederek, fehm ve zekâca muhtelif binler tabaka muhatablara feyzini dağıtıp ve nurunu neşrederek kabiliyetçe ayrı ayrı asırlar, karnlar üzerinde yaşamış ve bu kadar mebzuliyetle manalarını ortaya saçmış olduğu halde, kemal-i şebabetinden, gençliğinden zerre kadar zayi etmeyerek, gayet taravette, nihayet letafette kalarak, gayet suhuletli bir tarzda, sehl-i mümteni bir surette, her âmiye anlayışlı ders verdiği gibi, aynı derste, aynı sözlerle fehimleri muhtelif ve dereceleri mütebayin pek çok tabakalara dahi ders verip ikna eden, işba eden bir kitab-ı muciznümanın hangi tarafına dikkat edilse, elbette bir lem’a-i i’caz görülebilir.