için tefrigattır ve yeni vazifedarlar gelip, konacak ve vazifedar mevcudatın gelmesine yer hazırlamaktır ve ihzarattır. Hem zîşuura vazifesini unutturan gafletten ve şükrünü unutturan sarhoşluktan ikazat-ı sübhâniyedir.

   Sekizinci Esas: Hem anlarsın ki, şu fani âlemin sermedi Sânii için başka ve baki bir âlemi var ki, ibâdını oraya sevk ve ona teşvik eder.

   Dokuzuncu Esas: Hem anlarsın ki; öyle bir Rahman, böyle bir âlemde, öyle has ibâdına öyle ikramlar edecek; ne göz görmüş, ne kulak işitmiş, ne kalb-i beşere hutûr etmiştir. ^-1-  Âmenna.

   YEDİNCİ HAKİKAT: Bâb-ı hıfz ve hafiziyet olup, ism-i Hafîz ve Rakîbin cilvesidir.

   Hiç mümkün müdür ki: Gökte, yerde, karada, denizde; yaş-kuru, küçük-büyük, âdî-âlî her şeyi kemal-i intizam ve mizan içinde muhafaza edip bir türlü muhasebe içinde neticelerini eleyen bir hafiziyet; insan gibi büyük bir fıtratta, hilâfet-i kübra gibi bir rütbede, emanet-i kübra gibi büyük vazifesi olan beşerin, rububiyet-i ammeye temas eden amelleri ve fiilleri muhafaza edilmesin, muhasebe eleğinden geçirilmesin, adalet terazisinde tartılmasın, şayeste ceza ve mükâfat çekmesin? Hayır, asla!.

   Evet, şu kâinatı idare eden Zat, her şeyi nizam ve mizan içinde muhafaza ediyor. Nizam ve mizan ise, ilim ile hikmet ve irade ile kudretin tezahürüdür. Çünkü görüyoruz, her masnu, vücudunda gayet muntazam ve mevzun yaratılıyor. Hem, hayatı müddetince değiştirdiği suretler dahi, birer intizamlı olduğu halde, heyet-i mecmuası da bir intizam tahtındadır. Zira görüyoruz ki, vazifesinin bitmesiyle ömrüne nihayet verilen ve şu âlem-i şehadetten göçüp giden her şeyin, Hafîz-i Zülcelâl birçok suretlerini elvah-ı mahfuza hükmünde olan ^(Haşiye) hafızalarda ve bir türlü misalî ayinelerde hıfzedip, ekser tarihçe-i hayatını çekirdeğinde,