diyor. İşte şu üslup işaret eder ki, insanın isyanından kâinat kızıyor. Semavat ve arz hiddete geliyorlar ve şu işaretle der ki “Yer ve gök iki muti asker gibi emirlerine bakan bir Zata isyan edilmez, edilmemeli.” Dehşetli bir zecri ifade eder. İşte tufan gibi bir hadise-i umumiyeyi bütün netaici ile hakaikıyle bir kaç cümlede îcazlı, i’cazlı, cemalli, icmalli bir tarzda beyan eder. Şu denizin sair katrelerini şu katreye kıyas et. Şimdi kelimelerin penceresiyle gösterdiği üsluba bak:

   Meselâ:  وَالْقَمَرَ قَدَّرْنَاهُ مَنَازِلَ حَتّٰى عَادَ كَالْعُرْجُونِ الْقَدٖيمِ  ’deki  كَالْعُرْجُونِ الْقَدٖيمِ  kelimesine bak, ne kadar lâtif bir üslubu gösteriyor. Şöyle ki: Kamerin bir menzili var ki, Süreyya yıldızlarının dairesidir. Kameri hilâl vaktinde hurmanın eskimiş beyaz bir dalına teşbih eder. Şu teşbih ile semanın yeşil perdesi arkasında güya bir ağaç bulunuyor ki beyaz, sivri, nuranî bir dalı, perdeyi yırtıp, başını çıkarıp, Süreyya o dalın bir salkımı gibi ve sair yıldızlar o gizli hilkat ağacının birer münevver meyvesi olarak, işitenin hayali olan gözüne göstermekle, medar-ı maişetlerinin en mühimmi hurma ağacı olan sahra-nişinlerin nazarında ne kadar münasip, güzel, lâtif, ulvi bir üslub-u ifade olduğunu zevkin varsa anlarsın.

   Meselâ, On Dokuzuncu Sözün ahirinde isbat edildiği gibi,  وَ الشَّمْسُ تَجْرٖى لِمُسْتَقَرٍّ لَهَا  ’deki   تَجْرٖى    kelimesi öyle bir üslub-u âliye pencere açar. Şöyle ki:   تَجْرٖى   lâfzıyla, yani, “Güneş döner” tabiriyle kış ve yaz, gece ve gündüzün deveranındaki muntazam tasarrufat-ı kudret-i ilâhiyeyi ihtar ile Sâniin azametini ifham eder ve o mevsimlerin