Hatime

   Kur’an’ın lemaat-ı i’cazından iki lem’a-i i’caziye, On Dokuzuncu Sözün On Dördüncü Reşhasında geçmiştir ki, bir sebeb-i kusur zannedilen tekraratı ve ulûm-u kevniyede icmali, her biri birer lem’a-i i’cazın menbaıdır. Hem, Kur’an’da mucizat-ı enbiya yüzünde parlayan bir lem’a-i i’caz-ı Kur’an, Yirminci Sözün İkinci Makamında vazıhan gösterilmiştir. Daha bunlar gibi sair Sözlerde ve Risale-i Arabîyemde çok lemaat-ı i’caziye zikredilip onlara iktifaen yalnız şunu deriz ki: Bir mucize-i Kur’aniye daha şudur ki: Nasıl bütün mucizat-ı enbiya Kur’an’ın bir nakş-ı i’cazını göstermiştir; öyle de Kur’an bütün mucizatıyla, bir mucize-i Ahmediye (a.s.m) olur. Ve bütün mucizat-ı Ahmediye (a.s.m.) dahi, Kur’an’ın bir mucizesidir ki, Kur’an’ın Cenab-ı Hakka karşı nisbetini gösterir ve o nisbetin zuhuruyla her bir kelimesi bir mucize olur. Çünkü o vakit bir tek kelime bir çekirdek gibi bir şecere-i hakaiki manen tazammun edebilir. Hem, merkez-i kalb gibi hakikat-i uzmanın bütün azasına münasebettar olabilir. Hem, bir ilm-i muhite ve nihayetsiz bir iradeye istinad ettiği için, hurufuyla, heyetiyle, vaziyetiyle, mevkiiyle hadsiz eşyaya bakabilir. İşte, şu sırdandır ki, ulema-i ilm-i huruf, Kur’an’ın bir harfinden bir sahife kadar esrar bulduklarını iddia ederler ve davalarını, o fennin ehline isbat ediyorlar.

   Risalenin başından şuraya kadar bütün Şuleleri, Şuaları, Lem’aları, Nurları, Ziyaları nazara topla, birden bak. Baştaki dava, şimdi kat’î netice olarak, yani,  قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْاِنْسُ وَالْجِنُّ عَلٰى اَنْ يَاْتُوا بِمِثْلِ هٰذَا الْقُرْاٰنِ لَا يَاْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ كَانَبَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهٖيرًا   'i  yüksek bir sadâ ile okuyup ilan ediyorlar. 

سُبْحَانَكَ لَا عِلْمَ لَنَٓا اِلَّا مَا عَلَّمْتَنَٓا اِنَّكَ اَنْتَ الْعَلٖيمُ الْحَكٖيمُ