تَعْرُجُ الْمَلٰئِكَةُ وَالرُّوحُ اِلَيْهِ فٖى يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُ خَمْسٖينَ اَلْفَ سَنَةٍ  

işaret ettiği hakikat-i ulviyeyi

  اِنَّ اللّٰهَ يَاْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْاِحْسَانِ وَاٖيتَائِ ذِى الْقُرْبٰى وَيَنْهٰى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَالْبَغْىِ  

ifade ettiği hakikat-i câmia gibi bütün uhrevî ve dünyevî, ilmî ve amelîerkân-ı sitte-i imaniyenin her birisini tafsilen, erkân-ı hamse-i İslâmiyeninher birisini kasden ve cidden ve saadet-i dâreyni temin eden bütündüsturları görür, gösterir. Muvazenesini muhafaza edip, tenasübünü idameedip, o hakaikın heyet-i mecmuasının tenasübünden hasıl olan hüsünve cemalin menbaından, Kur’an’ın bir i’caz-ı manevîsi neş’et eder.

   İşte şu sırr-ı azimdendir ki, ulema-i ilm-i kelâm, Kur’an’ın şakirdleri oldukları halde, bir kısmı onar cild olarak erkân-ı imaniyeye dair binler eser yazdıkları halde, Mutezile gibi aklı nakle tercih ettikleri için, Kur’an’ın on ayeti kadar vuzuh ile ifade ve kat’î isbat ve ciddi ikna edememişler. Âdeta, onlar uzak dağların altında lağım yapıp, borularla tâ âlemin nihayetine kadar silsile-i esbab ile gidip, orada silsileyi keser. Sonra âb-ı hayat hükmünde olan marifet-i ilâhiyeyi ve vücud-u Vacibü’l-Vücudu isbat ederler. Ayet-i kerime ise, her birisi birer âsa-yı Musa gibi, her yerde suyu çıkarabilir, her şeyden bir pencere açar, Sâni-i Zülcelâli tanıttırır. Kur’an’ın bahrinden tereşşuh eden Arabî Katre risalesinde ve sair