ne kadar okursam okuyayım, def’-i cu’ edemiyorum. Bilhassa remizler, fakiri çok teshir ve hayrete müstağrak kıldı. Ve onları derhal yazıyorum.
Refet
*
(Refet Bey’in fıkrasıdır.)
Aziz ve muhterem Üstadım efendim!
Geçen hafta aldığım mektubda, “Senin ve Şerif Efendi’nin ifadeleri kısadır, bir şey anlaşılmıyor. Tenkid mi, takdir mi?” buyurdunuz. Bütün eserlerinizi takdir ve kemal-i istihsan ile karşıladığımız malum-u âlileridir. Esasen tenkid edecek kudret-i ilmiye, değil bizde, Türkiye ulemâsında olmadığı hadisat ile sabittir.
Sinn-i sabavetinizde şark ulemâsını ilzam etmeniz ve ondan sonra İstanbul’a gelerek bil’umum ulemanın nazar-ı takdir ve hürmetini celb etmeniz, bu hususu isbata kâfidir. Gerek Şerif Efendi ve gerekse “Hikmetü’l-İstiaze” ve besmele sırrını okuyan diğer arkadaşlar duydukları hazz-ı manevîden gaşy olmuşlardır.
Fakire gelince, Sözler hakkında hiçbir şey yazmazsam bile o kemal-i takdirdendir. Zira, şimdiye kadar büyük bir zevk ile mükerreren okuduğum ve daima okumaktan hali kalmadığın Sözler ve Mektubat hakkında kanaatlerimi daima Üstadıma arz ettiğimden, yazacak kelime bulamıyorum. O da âcizliğimden olsa gerektir. Bir risale ne kadar parlaksa, onu takib eden ondan çok ziyade parlaktır. Binaenaleyh, ne yazsak hakkıyla ifade-i meram etmiş olamıyorum. Şimdi hayatım çok zevklidir. Sözlerin tedkikatıyla meşgulüm. Evvelki okuyuşlarımda hazm edemiyordum. Şimdi gayet yavaş ve dikkatli okuyup anlamaya çalışıyorum. Takıldığım noktalar oluyor, soruyorum. Bu vesile ile istifade fazladır. Nitekim Yirmi Dördüncü Sözün, Birinci ve İkinci Dalında çok tevakkuf ettim. Lâyıkıyla anlayamadım. Üstadımızla görüştüğümde bu iki dalın şifahen izahını rica edeceğim.
Muhterem Üstadım; fakirin bir nokta, çok hayretimi mucib oluyor. Sizden bir mesele izahını rica ediyorum. İzah ediyorsunuz. O izahta da, muhtaç izah noktaları bulunuyor. Öyle lâtif ve şumûllü cümlelerle cevab veriyorsunuz ki, o cümleleri de anlamak için sual icab ediyor. Bundan şu netice çıkıyor ki,
