göndermiştim. Halbuki, sizler bir iki dakika değil saatlerce baktınız ve günlerce zabtettiniz. Bundan anladım ki, siz ona fazla merak ediyorsunuz. Onun için size o listenin tebyizini gönderiyorum. İsterseniz kendinize bir suret alırsınız.
Fakat bunu biliniz ki bu fihriste muvakkat bir mehaz olmak için takribi bir tarzdadır. Ben kolaylık için kısmen eski mahfuzatıma kısmen iki mikyas ile dokuz saatte perişan hattımla yazmıştım. Sonra anladım ki bu vadide bir tefsir köyümüzde var. O tefsiri getirdik, mukabele ettik. Ekseriyet-i mutlaka ile tevafuk etmişiz, bir kaç büyük yekunlarda on on beş küçük yerlerde muhalefet oldu. Tahkikat neticesinde, tefsirin matbaa ve müstensihlerin eser-i sehvi olarak muhalefet olmuş. İki üç yerde müsvedde listemizi tashih ettik. Sonra o tashihimizin yanlış olduğunu anladık, daha listemizi değiştirmedik. Matbaa hatası olarak tefsir, tashihe muhtaç zannettik, fakat edemedik. Çünkü, sahibi büyük bir müdakkik ve matbaa da Camiü’l-Ezher yanında ve kurbünde, Ezherî ulemasının nazarı altında olduğundan tashihe cür’et edemedim.
Aynı tefsiri, tebyiz ile beraber gönderiyorum. Ona bakarsınız, fakat tenkide uğraşmayınız. Çünkü, benim listem takribidir, daha tahkikî yapmadım. Tefsir ise, çoğunda rivayete istinad eder. Hem bazı Sure-i Mekkiyede Medenî ayetler girmiş. Belki, hesaba dahil etmemiş. Meselâ, Sure-i Alak’ta hurufu yüz küsur demiş. Muradı, en evvel nazil olan nısf-ı evveldir. O doğru söylemiş. Ben ise eski mahfuzatıma istinaden mecmu-u sureyi zannettiğim için onun sevabında hata etmişim.
Hem tevafuktaki esrar, küllî yekûnlara bakar. Takribi fihriste bize kâfidir. Kenzü’l-Arş’ın üç nüktesinde yazılan tevafukat, küsuratın değişmesiyle değişmezler. Belki büyük yekunların değişmesiyle dahi o tevafukat bozulmaz. Meselâ, Sure-i Kehf ile otuz dokuz sure, bin adedinde ittifak ediyorlar. Bir iki tane bin adedini kaybetse, o mühim tevafuk bozulmaz. Ve hakeza... Küsuratın çendan esrarı var, daha bize tamamıyla açılmadı. İnşaallah açıldığı vakitte fihriste dahi tahkikî bir surete girecek.
Said Nursî
