Onun kudretindedir” diye vehmî bir çizgi çizmekle meseleyi anlar. Sonra mevhum hattı bozar, hepsini de ona teslim eder. Çünkü nefs nefsine malik olmadığı gibi cismine de malik değildir. Cismi, ancak acip bir makine-i ilâhiyedir. Kaza ve kader kalemiyle, kudret-i ezeliye (bir cilveciği) o makinede çalışıyor. Binaenaleyh, insan o firavunluk davasından vazgeçmekle, mülkü malikine teslim etsin, emanete hıyanet etmesin! Eğer hıyanetle bir zerreyi nefsine isnad ederse, Allah’ın mülkünü esbab-ı camideye taksim etmiş olacaktır.

   İkinci Hakikat:

   Ey nefs-i emmare kat’iyen bil ki, senin hususî amma pek geniş bir dünyan vardır ki, âmal, ümit, taallûkat, ihtiyacat üzerine bina edilmiştir. En büyük temel taşı ve tek direği, senin vücudun ve senin hayatındır. Halbuki o direk kurtludur. O temel taşı da çürüktür. Hülâsa esastan fasid ve zayıftır. Daima harap olmağa hazırdır.

   Evet, bu cisim ebedî değil, demirden değil, taştan değil, ancak et ve kemikten ibaret bir şeydir. Âni olarak senin başına yıkılıyor, altında kalıyorsun. Bak zaman-ı mazi, senin gibi geçmiş olanlara geniş bir kabir olduğu gibi, istikbal zamanı da geniş bir mezaristan olacaktır. Bugün sen iki kabrin arasındasın; artık sen bilirsin!...

   Arkadaş! Bildiğimiz, gördüğümüz dünya bir iken, insanlar adedince dünyaları havidir. Çünkü, her insanın tam manasıyla hayalî bir dünyası vardır. Fakat, öldüğü zaman dünyası yıkılır, kıyameti kopar.

   Üçüncü Hakikat:

   Şu gördüğün dünyayı, bütün lezaiziyle, sefahetleriyle, sefalarıyla pek ağır ve büyük bir yük gördüm. Ruhu fasid, kalbi hasta olanlardan başka kimse o ağır yükün altına giremez. Çünkü, bütün kâinatla alâkadar olmaktansa ve her şeyin minnetine girmektense ve bütün esbab ve vesaite el açıp arz-ı ihtiyaç etmektense, bir Rabb-ı Vahid, Semi’ ve Basîre iltica etmek daha rahat ve daha kârlı değil midir?