Birinci Kelâm:  اِنِّى لَسْتُ مَالِكِى   “Ben kendime malik değilim.” Ancak malikim kâinatın malikidir. Fakat kendime malik nazarıyla bakıyorum ki, Malik-i Hakikinin sıfatını ve sıfatların bir derece mahiyetini ve hududunu bileyim. Evet mevhum, mütenahi hududum ile Malik-i Hakikinin sıfatlarının bir cihette gayr-i mütenahi hududunu bildim.

   İkinci Kelâm:  اَلْمَوْتُ حَقٌّ  “Ölüm haktır.” Evet, bu hayat ve bu beden şu azim dünyaya direk olacak kabiliyette değildir. Zira, onlar demir ve taştan değildir. Ancak et, kan ve kemik gibi mütehalif şeylerden terekküb etmiş, kısa bir zamanda tevafukları, içtimaları varsa da iftirakları ve dağılmaları her vakit melhuzdur.

   Üçüncü Kelâm:  رَبِّى وَاحِدٌ  “Rabbim birdir.” Evet herkesin bütün saadetleri, bir Rabb-ı Rahîme olan teslimiyete bağlıdır. Aksi takdirde pek çok rablere muhtaç olur. Çünkü insan, camiiyeti itibariyle bütün eşyaya ihtiyacı ve alâkası vardır. Ve her şeye karşı hissederek veya etmeyerek teessürü, elemleri vardır. Bu ise tam Cehennem gibi bir halettir. Fakat erbab tevehhüm edilen esbab yed-i kudretine bir perde olan Rabb-ı Vahide teslimiyet, firdevsî bir vaziyettir.

   Dördüncü Kelâm:  اَنَا  ile tabir edilen “benlik”, yani kendisine bir vücud, bir kıymet vermektir ki, bu ene, Cenab-ı Hakkın sıfatını, şuunatını bilmek için bir santral ve bir vahid-i kıyasîdir. 

***