Arkadaş! Bu fıkraların her birisi tek başına da o sikkeyi izhar etmeye kâfidir. Bakınız, en harika bir sehavetle en harika bir hüsn-ü sanat, muhit bir kudretin hassasıdır. Ve intizamla beraber harika bir suhulet, hiçbir şeyden aciz olmayan muhit bir ilim sahibine mahsustur. Tartılmış gibi gayet mizanlı olmakla beraber, mucizane bir sürat-i mutlaka her şeyi emrine ve kudretine teshir eden zata mahsustur. Nevilerin pek dağınık bulunmasından, pek geniş bir tasarruf ile harika bir hüsn-ü sanat, ilim ve kudretiyle her şeyin yanında bulunan zata hastır. Kesret ve mebzuliyet ile beraber her ferdin sanat itibariyle kıymetdar olması, sonsuz bir zenginlikle gayr-i mütenahi hazinelere malik olan zata mahsustur. Efradın ziyadesiyle karışık olmasıyla beraber iltibassız ve fevkalâde imtiyaz ve teşahhuslara mazhar olmaları, her şeye basîr ve her şeye şehîd ve her bir fiili kendisini diğer bir fiilden menetmeyen zata mahsustur.
Ve keza, arzda dağınık bulunan efrad arasındaki uzaklıkla beraber suretçe, vücutça, teşkilâtça aralarında husûle gelen tevafuk, küre-i arz yed-i tasarrufunda, ilminde, hükmünde, hikmetinde bulunan zata mahsustur.
Ve keza, nev’in kesret-i efradıyla beraber her ferdin harikulâde bir hüsn-ü hilkate malik olması, Kadîr-i Mutlaka hastır ki, az–çok, küçük ve büyük her şey Ona nisbeten birdir.
Geçen fıkraların her birisinde, her şeyin tek bir Sâniin sun’u ve sanatı olduğuna delâlet eden başka bir ayet daha vardır. Evet, sehavet ile kuvve-i iktisadiye arasında ve sürat ile mizanlı olmak arasında ve ucuzlukla kıymetli olmak arasında ve karışık olmakla mümtaz bulunmak arasında tezat vardır. Bu zıtları bir fiilinde cemetmek, ancak kudreti hadsiz bir Sâni-i Kadîre mahsustur.
Hülâsa: Her bir fıkra, tek başına hatem-i ehadiyeti izhara kâfi olduğu takdirde, fıkraların heyet-i içtimaiyesi pek zâhir bir tarik-ı evlâ ile hatem-i ehadiyeti gösterir. İşte bu izahtan,
