Muhtar ve Hakîm olduğuna şehadet eder. Meselâ: Hayvanların bilhassa insanların esas azalarındaki tevafuk, bilhassa çift azalardaki temasül, Hâlikın vahdetine bürhan olduğu gibi, keyfiyetler ve şekillerdeki tehalüf de Hâlikın ihtiyar ve hikmetine delâlet eder.

   İ’lem eyyühe’l-aziz! Mahlukatın en zalimi insandır. İnsan kendi nefsine olan şiddet-i muhabbetten dolayı kendisine hizmeti ve menfaati olan şeyleri hem sever, hem kıymet verir. Semeresinden istifade gördüğü şeylere abd ve köle olur. Aksi halde ne sever ve ne kıymet verir. Ve keza, hayatın icadında ille-i gaiyenin yalnız hayat olduğunu bilir. Cenab-ı Hakkın icad ettiği hayylarda hedef ittihaz ettiği binlerce hikmetlerinden haberi yok. Acaba imkân ve ihtimalden hariç midir ki, âlemde görünen şu eşya-ı harika daha garip, daha harika ve daha mucize melekûtî, berzahî, misâlî şeylere bazı numune ve bazı esaslar olmasın?

   İ’lem eyyühe’l-aziz! Cenab-ı Hak kâinatı teşkil eden zerratı şeriat-ı fıtriyesine musahhar ve muti ve evamir-i tekviniyesine de münkad ve mümessil kılmıştır. Bir arı, Kün emrine imtisalen matlub bir şekle girdiği gibi, herhangi bir hayvan da aynı emre imtisalen irade edilen vaziyetlere girer.

   İ’lem eyyühe’l-aziz! Şems, kamer, yıldız, arz gibi ecramı kabzasında tutan kudret, o ecramı öyle bir suhuletle tanzim etmiştir ki, dağılan tesbih tanelerini ipe dizen adam gibi, ne bir acz görmüştür ve ne başkasının yardımına ihtiyaç kalmıştır.

   İ’lem eyyühe’l-aziz! Bir katre su, bir deniz suyu ile müttehiddir. Çünkü, ikisi de sudur. Nehir suyu ile de müttehiddir. Çünkü, ikisinin de menşeleri semadır. Ve keza, bir küçük balık, balina balığı ile müttehiddir. Çünkü, ünvanları birdir. Kezalik, esma-i ilâhiyeden bir hüceyreye veya bir mikroba tecelli eden bir isim, kâinatı ihata eden isim ile müttehiddir. Çünkü, müsemmaları birdir. Meselâ: Bütün kâinata taallûk ve tecelli eden Alîm ismiyle