İ’lem eyyühe’l-aziz! Dünyada sana ait çok emirler vardır. Amma ne mahiyetlerinden ve ne akıbetlerinden haberin olmuyor. Biri, cesettir. Evet cesedin genç iken lâtif, zarif ve güzel gül çiçeğine benzerse de ihtiyarlığında kuru ve uyuşmuş kış çiçeğine benzer ve tahavvül eder.
Biri de, hayat ve hayvaniyettir. Bunun da sonu ölüm ve zevaldir.
Biri de, insaniyettir. Bu ise, zeval ve beka arasında mütereddittir. Daim-i Bakinin zikri ile muhafazası lâzımdır.
Biri de ömür ve yaşayıştır. Bunun da hududu tayin edilmiştir. Ne ileri ve ne de geri bir adım atılamaz. Bunun için elem çekme, mahzun olma. Tahammülünden aciz, takatinden hariç olduğun tûl-i emel yükünü yüklenme!
Biri de vücuttur. Vücud zaten senin mülkün değildir. Onun maliki ancak Malikü’l-mülktür. Ve senden daha ziyade senin vücuduna şefkatlidir. Binaenaleyh, Malik-i Hakikinin daire-i emrinden hariç o vücuda karıştığın zaman zarar vermiş olursun. (Ümitsizliği intac eden hırs gibi).
Biri de, belâ ve musibetlerdir. Bunlar zaildir, devamları yoktur. Zevalleri düşünülürse, zıtları zihne gelir, lezzet verir.
Biri de, sen burada misafirsin. Ve buradan da diğer bir yere gideceksin. Misafir olan kimse, beraberce getiremediği bir şeye kalbini bağlamaz. Bu menzilden ayrıldığın gibi, bu şehirden de çıkacaksın. Ve keza, bu fani dünyadan da çıkacaksın. Öyle ise, aziz olarak çıkmaya çalış. Vücudunu mûcidine feda et. Mukabilinde büyük bir fiyat alacaksın. Çünkü, feda etmediğin taktirde, ya bad-ı heva zail olur, gider veya Onun malı olduğundan yine Ona rücû eder.
Eğer vücuduna itimat edersen ademe düşersin. Çünkü ancak vücudun terkiyle vücud bulunabilir. Ve keza, vücuduna kıymet vermek fikrinde isen, o vücuddan senin elinde ancak bir nokta kalabilir. Bütün vücudun cihat-ı erbaasıyla ademler içerisinde kalır. Amma, o noktayı da elinden atarsan vücudun tam manasıyla nurlar içinde kalır.
Biri de, dünyanın lezzetleridir. Bu ise, kısmete bağlıdır. Talebinde kalâka düşer. Ve sürat-i zevali itibariyle aklı başında olan, onları kalbine alıp kıymet vermez.
