Binaenaleyh, o lâtife-i rabbaniyeyi tazammun eden o et parçasına kalb tabirinden şöyle bir letafet çıkıyor ki: O lâtife-i rabbaniyenin insanın maneviyatına yaptığı hizmet, cism-i sanevberinin cesede yaptığı hizmet gibidir. Evet, nasıl ki bütün aktar-ı bedene maü’l-hayatı neşreden o cism-i sanevberi, bir makine-i hayattır ve maddî hayat onun işlemesiyle kaimdir, sekteye uğradığı zaman cesed de sukuta uğrar, kezalik, o lâtife-i rabbaniye a’mâl ve ahval ve maneviyatın heyet-i mecmuasını hakikî bir nur-u hayat ile canlandırır, ışıklandırır, nur-u imanın sönmesiyle, mahiyeti meyyit-i gayr-i müteharrik gibi bir heykelden ibaret kalır. 

    وَعَلٰى سَمْعِهِمْ   de  عَلٰى  ’nın tekrarı, kalb ile sem’e vurulan hatemlerin her birisi müstakil bir nevi delâile ait olduğuna işarettir. Evet, kalbin hatmi, delâil-i kalbiye ve vicdaniyeye aittir; sem’in hatmi, delâil-i nakliye ve hariciyeye aittir. Ve keza, her iki hatmin bir cinsten olmadığına bir remizdir.

   Sual: Kalb ile basarın cem’ sigasıyla, sem’in müfred suretinde zikirlerinde ne gibi bir hikmet vardır?

   Cevap: Kalb ile basarın taallûk ettikleri şeyler mütehalif, yolları mütebayin, delilleri mütefavit, talim ve telkin edicileri mütenevvidir. Sem’ ise, kalb ve basarın hilâfına, masdardır. İşittiren ferddir. Cemaatin işittikleri, ferddir. İşiten ferd, ferd olur. Bunun için müfred olarak iki cem’in arasına düşmüştür.

   Sual: Kalbden sonra tercihen sem’in zikredilmesi neye binaendir?

   Cevap: Melekât ve malumat-ı kalbiye, ale’l-ekser kulak penceresinden kalbe girerler. Bu itibarla, sem’, kalbe yakındır ve aynı zamanda, cihat-ı sitteden malumat aldığı cihetle, kalbe benziyor. Zira göz, yalnız ön ciheti görür; bunlar ise her tarafı görürler. 

    وَعَلَى اَبْصَارِهِمْ غِشَاوَةٌ  ’de, üslubun tağyiriyle, cümle-i fiiliyeye tercihen cümle-i ismiyenin ihtiyar edilmesi, basar ile görünen delillerin sabit olduklarına; kalb veya sem’ ile alınan deliller ise, müteceddid ve gayr-i sabit olduklarına işarettir.