Kitaplar
İşarat'ül-İ'caz

خَتَمَ اللّٰهُ عَلٰى قُلُوبِهِمْ وَعَلٰى سَمْعِهِمْ وَعَلٰۤى اَبْصَارِهِمْ غِشَاوَةٌ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ

              MUKADDİME

   Bu ayetin üzerinde durmak icab ediyor. Ehl-i İtizal, Ehl-i Cebr, Ehl-i Sünnet ve’l-Cemaat gibi ehl-i kelâmın şu ayet-i azimenin altında yaptıkları muharebe-i ilmiyelerini dinleyelim. Zira, bu gibi fikrî harbler, ehl-i nazarı dikkate davet eder. Binaenaleyh, onların bu ayette takip ettikleri cihetleri kontrol lazımdır. Evet, Ehl-i Sünnet ve’l-Cemaatin sırat-ı müstakim üzerine olduğunu, ötekilerin ya ifrata veya tefrite maruz kaldıklarını isbat için, bazı münasebetlerin zikri lazımdır.

   Birincisi: Tahakkuk etmiş hakaiktendir ki; tesir-i hakikî, yalnız ve yalnız Allah’ındır. Öyle ise, Ehl-i İtizalin abde verdiği tesir-i hakikî hilâf-ı hakikattir.

   İkincisi: Allah, Hakîmdir. Öyle ise, sevap ve ikab abes değildir; ancak istihkaka göredir; öyle ise, ıztırar ve cebir yoktur.

   Üçüncüsü: Her şeyin, biri mülk, diğeri melekût, yani bir dış, diğeri iç olmak üzere iki ciheti vardır. Mülk ciheti, bazı şeylerde güzeldir, bazı şeylerde de çirkin görünür –ayinenin arka yüzü gibi.– Melekût ciheti ise her şeyde güzeldir ve şeffaftır. Ayinenin dış yüzü gibi. Öyle ise, çirkin görünen şeyin yaratılışı, çirkin değildir, güzeldir; ve aynı zamanda o gibi çirkinlerin yaratılışı, mehasini ikmal içindir. Öyle ise, çirkinin de bir nevi güzelliği vardır. Binaenaleyh, bu hususta Ehl-i İtizalin “Çirkin şeylerin halkı Allah’a ait değildir” dedikleri safsataya mahal kalmadı.

   Dördüncüsü: Mesela darb ve katle terettüb eden elem ve ölüm gibi hasıl-ı bilmasdar ile tabir edilen şey, mahluk ve sabit olmakla beraber, câmiddir. İlm-i sarfta malumdur ki; câmidlerden ism-i fail gibi sıfatlar yapılamaz, ancak kesbî, nisbî, itibarî olan mana-i masdarîden yapılabilir. Öyle ise, ölümün halkı katl değildir. Öyle ise, Ehl-i İtizalin hatalarına, hata nazarıyla bakılmalıdır.

   Beşincisi: İnsanın katl gibi zâhiri ve ihtiyarî olan fiilleri, nefsin meyelânına intiha eder. Cüz’-î ihtiyari denilen şu nefs meyelânı üzerine münazaalar deveran eder.

Hata Bildirim Formu
Sayfalar
123456789101112131415161718192021222324252627282930313233343536373839404142434445464748495051525354555657585960616263646566676869707172737475767778798081828384858687888990919293949596979899100101102103104105106107108109110111112113114115116117118119120121122123124125126127128129130131132133134135136137138139140141142143144145146147148149150151152153154155156157158159160161162163164165166167168169170171172173174175176177178179180181182183184185186187188189190191192193194195196197198199200201202203204205206207208209210211212213214215216217218219220221222223224225226227228229230231232233234235236237238239240241242243244245246247248249250251252253254255256257258259260261262263264265266267268269270271272273274275276277278279280281282283284285286287288289290291292293294295296297298299300301302303304305306307308309310
Fihrist
Lügat