Sual: Mazi sigasıyla inzardan yapılan tabir neye işarettir?

   Cevap: İkinci ve üçüncü inzarlara lüzum kalmadığına işarettir. Yani yaptığın inzar faide vermedi, bundan sonra da faidesiz kalır.

   Sual: İnzar etmemekte faidenin bulunmaması zâhirdir.   اَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ   kaydında ne faide vardır?

   Cevap: Sükût etmek, bazen muhatabın insafa gelip matlub işe muvafakatine sebep olur.

   Sual: Kur’an-ı Kerim, başka makamlarda terhibden sonra tergib de yaptığı halde, burada tergibi terk etmiştir. Esbabı nedir?

   Cevap: Küfür makamına, ancak terhib ve tahvif münasiptir. Hem de küfür gibi mazarratları def’ etmek, Cenneti kazanmak gibi menfaatlerin celbinden daha evlâ ve daha tesirlidir. Maahaza, buradaki terhib, tergibi de andırıyor. Çünkü, inzar ve adem-i inzarı gören hayal, zıddıyet münasebetiyle, derhal tebşir ve adem-i tebşire intikal eder.

   Azizim! Her bir hükmün başka şeylere hizmet eden çok manaları olduğu ve her bir hükümden takip edilen gizli maksatlar bulunduğu ve bu kelâmın da Hazret-i Muhammed’e (a.s.m.) işaret eden manaları olduğu gibi; küfrü takbih etmek maksadıyla, büyük bir ölçüde tenkiratta bulunmuştur. Ezcümle, Peygamber aleyhissalâtü vesselâmın görmekte olduğu zahmetlerin tahfifine ve göstermekte olduğu hırs ve şiddetin tehvinine medar olmak için, mana-i harfî kabilinden bazen imalarda bulunmuş ve eski resullerin hallerini nazara alarak, onlara iktida ile teselli yollarını göstermiş ise de, “Bu, bir kanun-u fıtrîdir; tahammül ve inkıyad lazımdır” diye, lisan-ı hâl ile ilân etmiştir. Bu ayet   وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ   cümlesine kadar bütün eczasıyla, küfrü takbih ve tenfir ile nehyeder. Ve ehl-i küfrü, tehdit ve tahvif ile küfürden terhib eder. Ve keza, bütün kelimatıyla, küfrün büyük bir musibet olmakla beraber, lezzeti yok, elemi var; nimeti yok, nıkmeti var, diye ilân eder.