Ve o kâfirlerin nevini ilân eden zehirli bir hakikat-i küfriye husule geldi. İşte bu hakikat-i küfriyeye işaret için   اَلَّذِينَ   zikredilmiştir. Maahaza, her iki   اَلَّذِينَ   arasında tam bir münasebet vardır. Çünkü, her birisi birbirine zıt olan bir hakikate işarettir.

   Ve keza, harf-i tarif olan   اَلْ   ’in ifade ettiği beş manayı   اَلَّذِينَ   de ifade ediyor. O manaların en meşhuru, ahddir. Yani, gerek   اَلْ  ’den, gerek   اَلَّذِينَ   ’den, ma’hud ve malum bir şey kasd edilir. Binaenaleyh, Ebu Cehil, Ebu Leheb, Ümeyye İbn-i Halef ve saire gibi ma’hud ve meşhur büyük kâfirlere   اَلَّذِينَ   ile işaret edilmiş olduğu ihtimali pek kavidir. Bu ihtimale binaen, şu ayet gaybdan ihbar eden ayetlerden biri olur. Çünkü, onlar küfür üzerine ölmüşlerdir. Ve aynı zamanda, i’caz-ı manevînin dört nevinden bir nevi, şu gaybî ihbarlardan tezahür eder.

   Sual: Kur’an, zaruriyat-ı diniyedendir. Zaruriyatta ihtilaf olamaz. Halbuki, müfessirlerce verilen ayrı ayrı manaların bir kısmı, birbirine muhaliftir?

   Cevap: Azizim! Kur’an’ın her bir kelâmı, üç kaziyeyi müştemildir.

   Birincisi: Bu, Allah’ın kelâmıdır.

   İkincisi: Allah’ça murad olan mana haktır.

   Üçüncüsü: Mana-i murad, budur.

   Eğer Kur’an’ın o kelâmı, başka bir manaya ihtimali olmayan muhkemattan olursa veya Kur’an’ın başka bir yerinde beyan edilmiş ise, birinci ve ikinci kaziyeleri aynen kabul etmek lâzımdır ve inkârları da küfürdür. Şayet Kur’an’ın o kelâmı, başka bir manaya ihtimali olan bir nass veya zâhir olursa, üçüncü kaziyeyi kabul etmek lazım olmadığı gibi, inkârı da küfür değildir. İşte, müfessirlerin ihtilâfları, ancak ve ancak şu kısma aittir.

   İhtar: Mütevatir hadisler de, bu hususta, ayetler gibidir. Yalnız birinci kaziye, teemmül yeridir. Çünkü   هٰذَا    ile işaret edilen hadisin hakikaten hadis olup olmadığında tereddüt yeri vardır.

   Sual: Küfür, cehildir. Halbuki, kâfirler Hazret-i Muhammed’i (a.s.m.) evlâtları kadar tanıyorlardı?