Binaenaleyh, halefin selefe ait vazifeyi tamamıyla üzerine alarak onların yerine kaim olması, o Hazretin bütün seleflerine naib ve bütün ümmetlerine resul olduğunu iktiza eder. Evet, bu kaide, hikmete uygun fıtrî bir kaidedir. Zira, Zaman-ı Saadetten evvel insan âleminin ihtiva ettiği ümmetler, milletler arasında maddeten ve manen, istidaden ve terbiyeten pek muhtelif ve geniş mesafeler vardı. Bunun içindir ki, terbiye-i vahide ve davet-i münferide kâfi gelmiyordu. Vakta ki âlem-i insaniyet Zaman-ı Saadetin şems-i saadetiyle uyandı ve müdavele-i efkâr ile, an’anelerinin terkiyle, tebdiliyle ve kavimlerin birbirine ihtilâtlarıyla ittihada meyil gösterdi ve aralarında münakale ve muhabere başladı, hatta küre-i arz bir memleket, belki bir vilayet, belki bir köy gibi oldu; bir davet ve bir nübüvvet umum insanlara kâfi görüldü.

   Beşinci Maksadın vech-i in’ikası:   مِنْ قَبْلِكَ  ’deki  مِنْ  , ibtida manasını ifade eder. İbtida ise, bir intihaya bakar; intiha, adem-i ihtiyaca delâlet eder. Öyle ise, o Hazret (a.s.m.) hatemü’l-enbiyadır ve âlem-i insaniyetin başka bir resule ihtiyacı yoktur.

    مِنْ قَبْلِكَ  kelimesinin bu beş letaife makes ve mazhar olmasına nazar-ı belâgatça delâlet eden emare şudur ki: 

   Bu beş maksat, bir nehir gibi şu ayetlerin altında cereyan etmekle, ayetten ayete intikal neticesinde,  مِنْ قَبْلِكَ  havuzunda içtima etmiştir. Evet, kelimenin sathında görünen bir tereşşuh, bir yaşlık, kelimenin altında havuzun bulunduğuna delâlet ve îma eder. Maahaza, bu maksatların beyanına ayrı ayrı ayetler tahsis edilmiştir. 

    وَبِاْلاٰخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ  :  Bu ayet, haşir meselesine işarettir. Haşrin ispatı hakkında feyz-i Kur’an’dan fehmettiğim ve başka bir risalede tafsilâtıyla zikrettiğim on bürhanın hülâsasına burada işaret edeceğiz. Şöyle ki:

   Kasd ve iradeden doğan bir nizam-ı ekmel vardır.  Hilkat ve yaratılışta tam bir hikmet hükümfermadır. Âlemde abes yok.  Fıtratta israf yok.