Kitaplar
İşarat'ül-İ'caz

   Bu ayetin nazmında dahi emsali gibi “Üç Vecih” vardır:

   Birinci Vecih: Evvelki ayetle irtibatıdır. Şöyle ki:

   1. İnsanın hilkati hakkında melâikenin itirazlarına, evvelki ayette umumî, fehmi kolay, ikna edici bir cevap verilmiştir. Bu ayetle, avam ve havassı ikna eden tafsilâtlı bir cevap verilmiştir.

   2. Evvelki ayette, beşerin hilâfet meselesi tasrih edilmiştir; bu ayette ise, nev-i beşerin melâikeye karşı gösterdiği mucize ile, dava-i hilâfeti isbat edilmiştir.

   3. Evvelki ayette, beşerin melâikeye tereccüh etmesine işaret edilmiştir; bu ayette, tereccühünün illetine işaret edilmiştir.

   4. Beşerin arzda hilâfet-i kübraya mazhar olmasına evvelki ayetle delâlet edilmiştir; burada ise, bütün tecelliyata mazhar bir nüsha-i câmia olarak gösterilmiştir. Bu da, ayrı ayrı istidatlara malik ve ilim ve istifadelerinin yolları çok olduğundandır. Evet, beşer, zâhir ve bâtın havass ve duygularıyla, bilhassa derinliğine nihayet olmayan vicdanıyla kâinatı ihata etmiş bir kabiliyettedir.

   İkinci Vecih: Cümlelerin birbiriyle irtibatlarıdır. Şöyle ki:   وَعَلَّمَ اٰدَمَ اْلاَسْمَۤاءَ كُلَّهَا   cümlesi,   اِنِّىۤ اَعْلَمُ مَا لاَ تَعْلَمُونَ   cümlesinin mazmununu tahkik ve icmalini tafsil ve ibhamını tefsirdir. Ve keza, Cenab-ı Hakkın arzında beşerin hâlife olması, Allah’ın hükümlerini icra ve kanunlarını tatbik etmesi içindir. Bu ise tam bir ilme mütevakkıfdır. Ve keza, birinci ayette kelâmın sevkiyatı iktizasınca şöyle bir takdir olacaktır: Âdem’i halk etti, tesviye etti, cesedine nefh-i ruh etti, terbiye etti, sonra esmayı talim etti ve hilâfete namzed kıldı. Sonra, vaktâ ki Âdem’i melâikeye tercih etmekle rüçhan meselesinde ve hilâfet istihkakında ilm-i esma ile mümtaz kıldı, makamın iktizası üzerine eşyayı melâikeye arz ve onlardan muarazayı talep etti; sonra melâike, aczlerini hissetmekle, Cenab-ı Hakkın hikmetini ikrar ettiler. Kur’an-ı Kerim, buna işareten

ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلٰۤئِكَةِ فَقَالَ اَنْبِؤُنِى بِأَسْمَۤاءِ هٰۤؤُلاَءِ اِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ

Hata Bildirim Formu
Sayfalar
123456789101112131415161718192021222324252627282930313233343536373839404142434445464748495051525354555657585960616263646566676869707172737475767778798081828384858687888990919293949596979899100101102103104105106107108109110111112113114115116117118119120121122123124125126127128129130131132133134135136137138139140141142143144145146147148149150151152153154155156157158159160161162163164165166167168169170171172173174175176177178179180181182183184185186187188189190191192193194195196197198199200201202203204205206207208209210211212213214215216217218219220221222223224225226227228229230231232233234235236237238239240241242243244245246247248249250251252253254255256257258259260261262263264265266267268269270271272273274275276277278279280281282283284285286287288289290291292293294295296297298299300301302303304305306307308309310
Fihrist
Lügat