سَبْعَ   tabiri, semavat tabakalarının kesretine işarettir ve bu tabakaların teşekkülât-ı arziyenin edvar-ı seb’asıyla sıfât-ı seb’a'ya münasebettar olduğuna imadır.

    سَمٰوَاتٍ   : Bu semaların bir kısmı, seyyarat balıklarına denizdir; bir kısmı da sabit yıldızlara mezraadır; bir kısmı da sema çiçekleri hükmünde olan “derarî yıldızlar”a bahçe ve bostandır.

    وَهُوَ بِكُلِّ شَىْءٍ عَلِيمٌ   : Bu  ( و ) , atıf içindir. Halbuki, burada atfın tarafeyni arasında münasebet yoktur. Öyle ise, bu münasebeti bulmak için takdire ihtiyaç vardır. Şöyle ki:

    وَهُوَ عَلٰى كُلِّ شَىْءٍ قَدِيرٌ   ; öyle ise, bu büyük ecramın Hâlikı Odur.   وَهُوَ بِكُلِّ شَىْءٍ عَلِيمٌ   ; öyle ise o ecramdaki sanatı tanzim, tahkim eden Odur.

  İlsakı ifade eden   بِكُلِّ   kelimesindeki  ( ب ) , ilmin, malumdan infikak ve infisalinin mümkün olmadığına işarettir;   كُلِّ   , tamimi ifade eden bir edattır. Burada   كُلِّ   ifade ettiği tamimden hiçbir şeyin, hiçbir ferdin tahsisi ve daire-i şümulünden ihracı yoktur. Bu itibarla,   مَا مِنْ عَامٍّ اِلاَّ وَقَدْ خُصَّ مِنْهُ الْبَعْضُ   olan kaide-i külliyeyi tahsis ediyor. Çünkü kendisi bu kaidenin şümulünden hariç kalmıştır.

   شَىْءٍ   : Bu kelime vacip, mümkin, mümtenie şamildir.

    عَلِيمٌ  : Yani, zatı ile ilim arasında zarurî, lüzumî sübut vardır.

***