Birinci Cümle:   هُوَ الَّذِى خَلَقَ لَكُمْ مَا فِى اْلاَرْضِ جَمِيعًا

 Bu cümlenin “Beş Vecih”le mâkabliyle irtibatı vardır:

 Birinci Vecih: Evvelki ayet vücud ve hayat nimetlerine işarettir; bu ayet beka ve bekanın esbab ve levazımatına işarettir.

 İkinci Vecih: Kur’an-ı Kerim, vaktâ ki evvelki ayetle beşer için mertebelerin en yükseği olan rücuu isbat etti; sâmiin zihnine şöyle bir sual geldi: “Şu zelil insanların bu yüksek mertebeye liyakatleri nereden gelmiştir?” Kur’an-ı Kerim, bu cümle ile, o suali şöylece cevaplandırmıştır: “Bütün dünya dest-i itaat ve teshirine verilen insanın, elbette Hâlikının yanında büyük bir mevkii vardır.”

 Üçüncü Vecih: Evvelki ayet beşer için haşir ve kıyametin vücuduna işaret etmesi, sâmi’ce güya “Beşerin ne kıymeti vardır ki, onun saadeti için kıyamet kopacak” diye varid olan sual, bu ayetle, “Arz bütün müştemilâtıyla istifadesi için yaratılan ve bütün enva, itaat ve emrine verilen insan, netice-i hilkattir. Elbette ve elbette, onun saadeti için kıyamet kopacaktır” diye cevaplandırılmıştır.

  Dördüncü Vecih: Evvelki ayet kıyamette esbab ve vesaitin ortadan kalkmasıyla insanın mercii yalnız Cenab-ı Hakka münhasır kalacağına işaret etmiştir. Bu ayet ise, dünyada da insanın merci-i hakikîsi Cenab-ı Hakka münhasır olduğunu söylüyor. Zira, esbab ve vesaitin arkasında, kudretin şuaı görünür. Tesir onundur; esbab ise perdedir.

 Beşinci Vecih: Evvelki ayet, saadet-i ebediyeye işarettir; bu ayet de, saadet-i ebediyenin insana verilmesini iktiza eden ve sebep olan Cenab-ı Haktan sebkat etmiş fazl ve in’ama işarettir ki; kendisine arzın müştemilâtı ihsan edilmiş insanın elbette saadet-i ebediyeye liyakati vardır.

   ثُمَّ اسْتَوٰى اِلَى السَّمَۤاءِ

 Bunun mâkabliyle cihet-i irtibatı dörttür:

   Birinci Cihet:  Arz ve sema “tev’em”, yani ikizdirler. Birbirinden ayrılmazlar; zikirde, fikirde daima beraber dolaşıyorlar. Bu cümleden evvelki cümlede arz zikredildiği gibi, bu cümlede de sema zikredilmiştir.