Birinci Makam, nimetleri, ihsanları, merhametleri göstermekle delâil-i zâhiriyeyi beyan etmekten ibarettir. Bu itibarla, arz semavattan evveldir.

 İkinci Makam, azamet, izzet, kudret delillerini gösterir bir makamdır. Bu cihetle, semavat arzdan evveldir.

    ثُمَّ  , mâba’dinin mâkablinden bir zaman sonra vücuda geldiğine delâlet eder ki, buna “terahi” denilir. Demek burada arz ile semavat arasında bir uzaklık vardır. Bu uzaklık, arzın semavattan evvel halkedildiğine göre zatîdir, aksi hâlde rütebî ve tefekkürîdir; yani, semavatın hilkati birinci ise de, tefekkürce rütbesi ikincidir; arzın hilkati ikinci ise de, tefekkürü birincidir. Yani, evvelâ arzın tefekkürü, sonra semavatın tefekkürü lâzımdır. Buna göre,   ثُمَّ   ile   اِسْتَوٰى   arasında   اِعْلَمُوا وَتَفَكَّرُوا   mukadderdir. Takdir-i kelâm,   ثُمَّ اعْلَمُوا وَتَفَكَّرُوا اَنَّهُ اِسْتَوٰى   (ilâ âhir)’dir.

 Üçüncü Mesele:   سَبْعَ   kelimesi hakkındadır.

 Ey arkadaş! Semavatın dokuz tabakadan ibaret olduğu, eski hikmetin hurafelerinden biridir. Onların o hurafevari fikirleri, efkâr-ı ammeyi istila etmişti. Hatta bazı müfessirler, bazı ayetlerin zâhirini onların mezheblerine meylettirmişlerdir. Hikmet-i cedide ise, feza denilen şu boşlukta yalnız yıldızların muallak bir vaziyette durmakta olduklarına kaildir. Bunların mezhebinden semavatın inkârı çıkıyor. Ve bu iki hikmetin birisi ifrata varmışsa da, ötekisi tefritte kalmıştır. Şeriat ise, Cenab-ı Hakkın, yedi tabakadan ibaret semavatı halketmiş olduğuna hakimdir; ve yıldızların da, balık gibi, o semalar denizlerinde yüzmekte olduklarına kaildir. Hadis ise, semanın   مَوْجٌ مَكْفُوفٌ   ’den ibaret bulunduğunu emrediyor. Şu hak olan mezhebin, “Altı Mukaddime” ile tahkikatını yapacağız.

 Birinci Mukaddime: Şu geniş boşluğun esîr ile dolu olduğu, fennen ve hikmeten sabittir.