يُضِلُّ بِهِ كَثِيرًا وَيَهْدِى بِهِ كَثِيرًا  : Bu cümleden evvelki cümlede   اَلَّذِينَ اٰمَنُوا   mukaddem olduğuna nazaran, burada ona münasip olan   يَهْدِى بِهِ  ’nin takdimi lâzım iken,   يُضِلُّ بِهِ   takdim edilmiştir. Çünkü bu kelâmdan maksat, inkâr edenlerin itirazlarını reddetmektir. Buna binaen,   يُضِلُّ بِهِ   kesb-i ehemmiyet ettiğinden, takdim hakkını kazanmıştır.

 Sual: Dalâlet yerine   يُضِلُّ  , hidayet yerine   يَهْدِى   demekten yani, masdardan fiile olan udûlden maksat nedir?

 Cevap: Fiil-i muzarî teceddüd ve istimrara delâlet ettiğinden, yirmi üç sene devam eden nüzul-ü Kur’an’ın parça parça teceddüdü nisbetinde, onların zulmet-i küfriyelerine kat kat zulmetlerin ilavesine sebebiyet verdiğine, mü’minlerin de nüzulün teceddüdü nisbetinde nur-u imanlarının derece derece yükselmesine bâis olduğuna işarettir. Ve keza, bu cümle   مَاذَا اَرَادَ اللّٰهُ   (ilâ âhir) cümlesiyle işaret edilen istifhama cevap olduğu için, her iki fırkanın vaziyetlerini beyan etmek icab etmiştir. Ve bu icaba binaen masdara tercihen fiil zikredilmiştir. Yani, bir fırkanın vaziyeti dalâlet, ötekisinin de hidayettir.

    كَثِيرًا  : Evvelki   كَثِيرًا  ’den kemiyet ve âdetçe çokluk irade edilmiştir. İkinci   كَثِيرًا  ’den keyfiyet ve kıymetçe çokluk kasdedilmiştir. Ve aynı zamanda, Kur’an’ın nev-i beşere rahmet olduğunun sırrına işarettir. Evet, insanların az bir kısmının fazilet ve hidayetlerini çok görmek ve göstermek, Kur’an’ın beşere karşı merhametli ve lütufkâr olduğunu gösterir. Ve keza, bir fazilet sahibi, bin faziletsize mukabildir. Bu itibarla, fazileti taşıyan, az olsa da çok görünür.