Kitaplar
İşarat'ül-İ'caz

   3. Mabud ittihaz ettiğiniz âliheleriniz nasıl size yardım etmiyorlar? Onları da çağırınız bakalım. Fakat onlarda can yok, şuurları da olmadığı gibi, hiçbir şeye de kadir değillerdir; onları da mazur görünüz.

    مِنْ دُونِ اللّٰهِ   Yani, “Allah’tan maada.” Bu kayıt, şühedanın birinci manasına göre tamimi ifade eder. Yani, “Allah’tan maada, dünyada ne kadar erbab-ı fesahat varsa, çağırınız.” Şühedanın ikinci manasına nazaran, aczlerine işarettir. Çünkü, bir meselede âciz ve mağlup olan, yemin eder, şahitleri gösterir. Bu, âcizler için bir usuldür. Şühedanın üçüncü manasına göre, onların Resul-i Ekrem ile muarazaları, âdeta şirk ile tevhid veya cemadat ile Hâlik-ı arz ve semavat arasında bir muaraza olduğuna işarettir.

    اِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ   : Bu cümle, “Biz istersek, Kur’an’ın mislini yaparız” diye evvelce sarf ettikleri sözlerine işarettir. Ve keza, onların yalancı olduklarına bir ta’rizdir. Yani, “Sıdk erbabı değilsiniz, ancak safsatacı adamlarsınız. Evet, siz hakkı talep ederken rayb, şüphe kuyusuna düşmediniz; ancak rayb, şek ve şüphelere koşarken içine düşmüş kafasız adamlarsınız.”

   İhtar:   اِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ   cümlesinin cezaü’ş-şartı, mâkablinin hülâsasıdır.

Takdir-i kelâm:   اِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ تَفْعَلُوا   Yani, “Sözünüzde sadık olsaydınız, yapacaktınız.”

فَاِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَلَنْ تَفْعَلُوا فَاتَّقُوا النَّارَ

   Arkadaş   اِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ   cümlesi, onların aleyhine bir kıyas-ı istisnaîyi tazammun etmiştir. O kıyasın suret-i teşekkülü, “Eğer sadık olsaydınız, yapacaktınız; lâkin yapamadınız. Öyle ise sadık değilsiniz.” Fakat, Kur’an-ı Kerim, mukaddime-i istisnaiye yerinde, yani “Lâkin, yapamadığınız”a bedel,   اِنْ لَمْ تَفْعَلُوا   (ilâ ahir) cümlesini, şekki ifade eden   اِنْ   ile söylemiştir. Bunun esbabı ise, onların “Yapacağız” diye ettikleri zannı bir derece okşamak içindir. Ve keza, o kıyasın neticesi olan “Sadık değilsiniz” yerine de,

Hata Bildirim Formu
Sayfalar
123456789101112131415161718192021222324252627282930313233343536373839404142434445464748495051525354555657585960616263646566676869707172737475767778798081828384858687888990919293949596979899100101102103104105106107108109110111112113114115116117118119120121122123124125126127128129130131132133134135136137138139140141142143144145146147148149150151152153154155156157158159160161162163164165166167168169170171172173174175176177178179180181182183184185186187188189190191192193194195196197198199200201202203204205206207208209210211212213214215216217218219220221222223224225226227228229230231232233234235236237238239240241242243244245246247248249250251252253254255256257258259260261262263264265266267268269270271272273274275276277278279280281282283284285286287288289290291292293294295296297298299300301302303304305306307308309310
Fihrist
Lügat