Kitaplar
İşarat'ül-İ'caz

   Sual: Mezkûr hadise göre; Cehennem, arzın merkezindedir. Halbuki, arz Cehenneme nisbeten bir yumurta kadardır. O kocaman Cehennem, arzın karnında nasıl yerleşir?

   Cevap: Evet, âlem-i mülk, yani âlem-i şehadet, yani bu görmekte olduğumuz âleme göre, Cehennem arzın içindedir diye, Cehennemi küçük gösteriyoruz. Amma âlem-i ahirete nazaran, Cehennem öyle azamet peyda eder ki, binlerce arzları içine alır, doymaz. Bu âlem-i şehadet, bir perde gibi onun tevessüüne mâni olmuştur. Binaenaleyh, arzın içindeki Cehennemden maksat, Cehennemin kalbi ve Cehennemin çekirdeğidir. Ve keza, Cehennemin arzın altında bulunması, arzın karnında veya arz ile muttasıl, yapışık olmasını istilzam etmez. Zira şems, kamer, yıldız, arz gibi küreler, hep şecere-i hilkatin meyveleridir. Malumdur ki, meyvenin altı, bütün dalların aralarına şümulü vardır. Binaenaleyh, Allah’ın mülkü pek geniştir; şecere-i hilkatin dalları da, her tarafa uzanıp gitmiştir. Cehennem nereye giderse, yeri vardır. Ve keza, bir hadise göre, Cehennem matvidir; yani bükülmüştür; yani tam açık değildir. Demek Cehennemin, bir yumurta gibi, arzın merkezinde mevcut ve bilâhare tezahür edeceği, mümkinattandır.

   İhtar: Cehennemin şimdi mevcud olmadığına Mu’tezileleri sevk eden, bu hadis olsa gerektir.

   Arkadaş! Bu ayetin cümlelerini yoklayalım, bakalım; o zarflar nasıl sadeflerdir, içlerinde ne gibi cevherler vardır.

   Evet,   وَاِنْ كُنْتُمْ  فِى رَيْبٍ مِمَّا نَزَّلْنَا عَلٰى عَبْدِنَا   cümlesinin başındaki  (  و  ) harf-i atıftır. Malum ya, bir şeyin diğer bir şeye atfı, aralarında bir münasebetin bulunmasına mütevakkıftır. Halbuki,   وَاِنْ كُنْتُمْ فِى رَيْبٍ   ile   يَۤا اَيُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا   cümleleri arasında münasebet görünmüyor. Bunların arasındaki münasebet, ancak iki sual ve cevabın takdiriyle tezahür eder. Şöyle ki:

   Evvelki ayette ibadete emredildiğinde, “İbadet nasıldır?” diye varid olan suale cevaben, “Kur’an’ın talim ettiği gibi” denildi. “Kur’an Allah’ın kelâmı mıdır?” 

Hata Bildirim Formu
Sayfalar
123456789101112131415161718192021222324252627282930313233343536373839404142434445464748495051525354555657585960616263646566676869707172737475767778798081828384858687888990919293949596979899100101102103104105106107108109110111112113114115116117118119120121122123124125126127128129130131132133134135136137138139140141142143144145146147148149150151152153154155156157158159160161162163164165166167168169170171172173174175176177178179180181182183184185186187188189190191192193194195196197198199200201202203204205206207208209210211212213214215216217218219220221222223224225226227228229230231232233234235236237238239240241242243244245246247248249250251252253254255256257258259260261262263264265266267268269270271272273274275276277278279280281282283284285286287288289290291292293294295296297298299300301302303304305306307308309310
Fihrist
Lügat