ve o istidadı ve o kabiliyeti onlarda gören, onların ibadet ve takva vazifelerini göreceklerini kaviyyen ümid eder. Veyahut insanların hilkatinden ve memur oldukları vazifeden ve teveccüh ettikleri kemalden maksat, ibadetin kemali olan takvadır. 

    لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ   : Şu cümle, her iki noktaya da tatbik edilebilir. Yani, “İstidat ve kabiliyetinizde ekilen veya vazife ve hilkatinizden kasd edilen takvanın kuvveden fiile çıkarılması lâzımdır.”

   Sonra, Kur’an-ı Kerim’de Mabudun vücuduna ait âfakî delillerin en karibine   جَعَلَ لَكُمُ اْلاَرْضَ فِراَشًا   cümlesiyle işaret edilmiştir. Ve bu işaretten, arzın bu şekle getirilmesiyle nev-i beşere ve sair hayvanata kabil-i sükna olarak hazır bulundurulması, ancak Allah’ın ca’liyle (yapmasıyla) olup, tabiatın ve esbabın tesiriyle olmadığına bir remiz vardır. Çünkü, tesir-i hakikînin esbaba verilmesi bir nevi şirktir.

    وَالسَّمَۤاءَ بِنَۤاءً   cümlesiyle, Sâniin vücuduna olan âfakî delillerden en basit ve en yükseğine işaret edilmiştir.

   Sonra, mürekkebat ve mevalidin vücud-u Sânia vech-i delâletlerine,   وَاَنْزَلَ مِنَ السَّمَۤاءِ مَۤاءً   (ilâ ahir) cümlesiyle işaret edilmiştir.

   Sonra, geçen delillerin her birisi ale’l-infirad, yani birer birer Sâniin vücuduna delâlet ettiği gibi, heyet-i mecmuası da Sâniin vahdetine işarettir.

   Sonra, nimetlerin menşei ve menbaı olan âlemin nizamına işaret eden o cümlelerin suret-i tertibi   رِزْقًا لَكُمْ   ’ün delâletiyle beraber, Mabudun ibadete müstahak olduğuna delâlet eder. Çünkü, ibadet, şükürdür; şükür, mün’ime edilir. Yani, nimetleri veren zata şükretmek vaciptir.

   Sonra   رِزْقًا لَكُمْ   cümlesinden, arz ve arzdan çıkan mevalid, yani arzın semereleri insanlara hâdim oldukları gibi, insanlar da onların Sâniine hâdim olmaları lâzım olduğuna bir remiz vardır.